Zoals bij velen bekend stond de "kompastheorie" bij de 1e rangers op school in een kwade reuk wegens zijn eindeloze rijen formules en onbegrijpelijke diagrammen en bij mij lag dat echt niet anders. Ik begreep er in het begin geen ene rotm..r van! En de uitleg van de leraar maakte het vooral niet duidelijker. Deze man legde alles uit in formules!
Nu zijn er op de diverse zeevaartscholen een aantal wat ik zou willen noemen begenadigde leraren geweest die de gave hadden met een paar enkele woorden en een schetsje de meest gecompliceerde zaken duidelijk te kunnen maken zonder daarbij ook maar één formule te gebruiken. Een paar namen die dan boven komen drijven uit eigen ervaring maar ook van horen zeggen zijn Tjepkema, de Boer (géén familie), Metzlar, Huizing, Van Roon, Haverkamp, Glas en Schutte zonder overigens anderen tekort te willen doen.
Het bekende boek over stabiliteit van Metzlar moge hier als voorbeeld dienen.
Maar om dus even op het kompasstellen terug te komen; Voordat ik ook maar iets begreep van het hele gebeuren kreeg ik het advies om eens in de bibliotheek van de zeevaartschool in Delfzijl te zoeken naar het boekje "Kompasleer voor de Kleine handelsvaart" door bovengenoemde Ph. R. Huizing.
En ziedaar, daarin wordt de hele materie zonder ook maar één enkele formule te gebruiken op een glasheldere manier duidelijk gemaakt op 28 A4’tjes. Dit was de basis waarop ik toen eindelijk mijn studie kon opbouwen en ook iets begon te begrijpen van de hele formule handel.
Nodeloos te vermelden dat ik het boekje destijds onmiddellijk gekopieerd heb maar ik was het al weer een aantal jaren kwijt. Onlangs heb ik het gelukkig weer terug gevonden en besloot toen om het voor de zekerheid ook maar even in de computer te scannen.
Het boekje is destijds uitgegeven door de Stichting Studiefonds voor de Kleine Handelsvaart en is, voor zover ik weet, niet meer in de handel. Zou iemand hiervan nog een exemplaar hebben of kunnen bemachtigen dan houd ik me sterk aanbevolen; ik zou het origineel dolgraag willen hebben.
Zeer waarschijnlijk zijn er enkelen onder U die ook wel eens hun licht willen opsteken en daarom leek het me nuttig om de scans maar even op mijn webdisk te zetten.
Op het volgende adres in de map “Kompasleer†staan 29 files en dat is het hele boekje inclusief titelblad.
Ik hoop dat ik er een aantal van jullie een plezier mee doe
https://webdisk.planet.nl/boe05243/default.aspx
Groeten,
Bert de Boer
Kompasleer.
-
Roy-
Goeie vraag Jolly !.
Hier in Den Helder hadden we ook een kompaspaal. Die is ook "opgeheven". Het waarom weet ik niet. Dat hebben "ze" stiekem gedaan toen ik een jaar of vier niet in de buurt woonde.................
Dus eigenlijlk ben ik ook wel nieuwsgierig !.
m.v.g. Roy
Hier in Den Helder hadden we ook een kompaspaal. Die is ook "opgeheven". Het waarom weet ik niet. Dat hebben "ze" stiekem gedaan toen ik een jaar of vier niet in de buurt woonde.................
Dus eigenlijlk ben ik ook wel nieuwsgierig !.
m.v.g. Roy
Jaap de Roode schreef:De volgende schepen gevonden welke voor 1950 gebouwd werden en in juni 2006 in Equasis nog als vrachtschip staan geregistreerd.
Groet
Jaap
-
compass
Hallo Roy en Jolly,
Ik doe dit werk sedert 1 maart '97 dus morgen 9 jaar. Daarvóór heb ik een flink aantal jaren als Kapitein gevaren op o.a. koelschepen.
De kompaspaal in Harlingen staat er nog en gebruik ik nog voor de bruine vloot en af en toe een kottertje. Maar de modernere coasters zijn zo lang dat ze dan met de kop of kont over het talud zouden zwaaien en dat risico neem ik liever niet.
De kompaspaal in de Helder heb ik een jaar of 5-6 geleden eens gebruikt voor een schip van (toen) Sea Worx. Maar de bolder op de paal was al dusdanig versleten/verrot dat we hem er subiet aftrokken
Ook andere kompaspalen zijn veelal niet geschikt voor "het grotere werk" en staan buitendien vaak op een onhandige plek.
Het doel van een kompaspaal is oorspronkelijk om vaste peilingen van bekende objecten te verschaffen en het schip op zijn plaats te houden maar tegenwoordig is dat op zijn plaats blijven niet meer zo nodig daar de objecten als waypoint in mijn GPS zitten en ik dus de al dan niet veranderende peilingen zó kan aflezen.
De reden dat ik ze toch wel graag gebruik voor kleinere schepen is dat het rondzwaaien wat rustiger gaat. Een kottertje van 40 meter met 1000 pk lijkt meer op een bromtol en een oude tjalk met 60 pk luistert méér naar de wind dan naar roer/motor.
Groeten,
Bert de Boer
Ik doe dit werk sedert 1 maart '97 dus morgen 9 jaar. Daarvóór heb ik een flink aantal jaren als Kapitein gevaren op o.a. koelschepen.
De kompaspaal in Harlingen staat er nog en gebruik ik nog voor de bruine vloot en af en toe een kottertje. Maar de modernere coasters zijn zo lang dat ze dan met de kop of kont over het talud zouden zwaaien en dat risico neem ik liever niet.
De kompaspaal in de Helder heb ik een jaar of 5-6 geleden eens gebruikt voor een schip van (toen) Sea Worx. Maar de bolder op de paal was al dusdanig versleten/verrot dat we hem er subiet aftrokken
Ook andere kompaspalen zijn veelal niet geschikt voor "het grotere werk" en staan buitendien vaak op een onhandige plek.
Het doel van een kompaspaal is oorspronkelijk om vaste peilingen van bekende objecten te verschaffen en het schip op zijn plaats te houden maar tegenwoordig is dat op zijn plaats blijven niet meer zo nodig daar de objecten als waypoint in mijn GPS zitten en ik dus de al dan niet veranderende peilingen zó kan aflezen.
De reden dat ik ze toch wel graag gebruik voor kleinere schepen is dat het rondzwaaien wat rustiger gaat. Een kottertje van 40 meter met 1000 pk lijkt meer op een bromtol en een oude tjalk met 60 pk luistert méér naar de wind dan naar roer/motor.
Groeten,
Bert de Boer
-
Jolanda
Bert, als de nieuwe generaties MAROF's ligt, loopt jouw broodwinning gevaar.
Ik zag maandagavond toevallig het Klokhuis, wat deze keer over de MAROFopleiding ging.
De verslaggever mocht een schip van Kaapstad naar Rotterdam varen op de simulator.
Deze beste jongen vroeg aan zijn begeleidster ( studente MAROF) waar het kompas was.
Zegt deze dame:"Tegenwoordig heb je aan boord geen kompas meer, tegenwoordig heb je GPS".
Wat heb ik gemist de laatste 2 jaar???
Ik ben er toch heel zeker van dat in 2004 het magnetisch kompas nog verplicht was op de schepen en boven een bepaald tonnage ook een gyrokompas.( Wij wilden namelijk het standaardkompas thuis een mooi plekje geven en deze vervangen door een Elektro-magnetisch kompas, maar dat vond de SI niet zo'n goed idee.
Ik vind het ook een hele kunst om op een GPS te sturen. Of hebben de moderne GPS'en ook een ingebouwde stuurautomaat??
De Saline heeft nl niet zo'n moderne aan boord.
Wie helpt me uit de droom
Gr Jolanda
Ik zag maandagavond toevallig het Klokhuis, wat deze keer over de MAROFopleiding ging.
De verslaggever mocht een schip van Kaapstad naar Rotterdam varen op de simulator.
Deze beste jongen vroeg aan zijn begeleidster ( studente MAROF) waar het kompas was.
Zegt deze dame:"Tegenwoordig heb je aan boord geen kompas meer, tegenwoordig heb je GPS".
Wat heb ik gemist de laatste 2 jaar???
Ik ben er toch heel zeker van dat in 2004 het magnetisch kompas nog verplicht was op de schepen en boven een bepaald tonnage ook een gyrokompas.( Wij wilden namelijk het standaardkompas thuis een mooi plekje geven en deze vervangen door een Elektro-magnetisch kompas, maar dat vond de SI niet zo'n goed idee.
Ik vind het ook een hele kunst om op een GPS te sturen. Of hebben de moderne GPS'en ook een ingebouwde stuurautomaat??
De Saline heeft nl niet zo'n moderne aan boord.
Wie helpt me uit de droom
Gr Jolanda
-
compass
Hallo Jolanda,
Ik geef haar vooralsnog het voordeel van de twijfel. Mogelijk zat ze pas korter dan een week op school of werd dat gezegde haar opgedrongen door "het journaille". (Er is geen beroepsgroep die meer op sensatie, zo nodig ten koste van feiten verdraaiing, is toegespitst als programmamakers en journalisten)
Maar als dit inderdaad het niveau van een Marof is (en dat geloof ik niet) dan heb ik toch maar liever een bak vol Filipijnen, Russen, Oekrainers of wat dan ook.
Het medium GPS heeft wel een drastische vrandering in de manier van varen bewerkstelligd. Veelal ten goede maar ook merk ik vaak dat ze eigenlijk niet meer weten welke soort informatie er door verschaft wordt. Meestal op de pleziervaart maar toch ook wel eens op de beroepsvaart maak ik dit mee.
Een standaard voorbeeld is de opmerking als ik aan boord kom "Het kompas moet nodig eens gesteld worden want hij wijkt nog al af van de GPS".
Asl ik dan vraag hoeveel afwijking in graden voor hen alarmerend dan wel acceptabel is blijven ze meestal hangen bij "rond de tien graden of zo".
Mijn standaard antwoord is dan dat het maximaal 180 graden mag zijn. Dat is dan zo ongeveer het moment waarop je ze ziet denken "we hadden net zo goed een loodgieter kunnen bestellen"
Maar de verklaring is dan heel eenvoudig. Een kompas geeft alleen maar aan in welke richting het schip "wijst" terwijl een GPS aangeeft in welke richting het schip zich "voortbeweegt" en dat zijn twee verschillende grootheden.
Als je met een gangetje van 2 knopen pal naar het noorden vaart en je hebt een zuigaande stroom tegen van 3 knopen tegen dan zal het kompas zeggen "ik lig noord voor" en dat klopt helemaal. De GPS zal dan zeggen "we verplaatsen ons naar het zuiden met een snelheid van één knoop" en dat klopt óók helemaal. 180 graden "verschil" dus!
Een ander gevaar van GPS wat mij opvalt is de gefixeerdheid op waypoints. Deze waypoints lijken in de loop der tijd een magische status aangenomen te hebben als zijnde vastliggend en maatgevend. Het afwijken van zo'n waypoint schijnt zo ongeveer de kwalijkste vorm van navigatie-onkunde te zijn die er bestaat.
Maar juist doordat "het" waypoint, door iedereen "willekeurig" gekozen, ergens in een zeer kleine cirkel ligt krijg je dus het verschijnsel dat schepen allemaal op hetzelfde smalle koerslijntje op hetzelfde immaginaire punt aanstormen met als gevolg dat ze opeens ook op hetzelfde korte bestek moeten gaan uitwijken.
En door die mentale gefixeerdheid op track en waypoint wordt dat uitwijken een soort drempel waar sommige nationaliteiten door hun gezagsgetrouwheid moeilijk overheen komen. "Captain told me to keep this track and waypoint"
Zo, een kort antwoord is toch weer een heel verhaal geworden. maar ik kan je geruststellen; zoals je gemerkt hebt is het magnetisch kompas nog steeds verplicht op zeeschepen (en zelfs op sommige binnenschepen-vooral Duitsland heeft daarvoor nog al strakke voorschriften)
Jij bent niet degene die iets gemist heeft; die studente mag nog wel een en ander oppikken.
Groeten,
Bert de Boer
Ik denk dat de enige broodwinning die gevaar loopt die van de "Studente" in kwestie is.Deze beste jongen vroeg aan zijn begeleidster ( studente MAROF) waar het kompas was.
Zegt deze dame:"Tegenwoordig heb je aan boord geen kompas meer, tegenwoordig heb je GPS".
Ik geef haar vooralsnog het voordeel van de twijfel. Mogelijk zat ze pas korter dan een week op school of werd dat gezegde haar opgedrongen door "het journaille". (Er is geen beroepsgroep die meer op sensatie, zo nodig ten koste van feiten verdraaiing, is toegespitst als programmamakers en journalisten)
Maar als dit inderdaad het niveau van een Marof is (en dat geloof ik niet) dan heb ik toch maar liever een bak vol Filipijnen, Russen, Oekrainers of wat dan ook.
Het medium GPS heeft wel een drastische vrandering in de manier van varen bewerkstelligd. Veelal ten goede maar ook merk ik vaak dat ze eigenlijk niet meer weten welke soort informatie er door verschaft wordt. Meestal op de pleziervaart maar toch ook wel eens op de beroepsvaart maak ik dit mee.
Een standaard voorbeeld is de opmerking als ik aan boord kom "Het kompas moet nodig eens gesteld worden want hij wijkt nog al af van de GPS".
Asl ik dan vraag hoeveel afwijking in graden voor hen alarmerend dan wel acceptabel is blijven ze meestal hangen bij "rond de tien graden of zo".
Mijn standaard antwoord is dan dat het maximaal 180 graden mag zijn. Dat is dan zo ongeveer het moment waarop je ze ziet denken "we hadden net zo goed een loodgieter kunnen bestellen"
Maar de verklaring is dan heel eenvoudig. Een kompas geeft alleen maar aan in welke richting het schip "wijst" terwijl een GPS aangeeft in welke richting het schip zich "voortbeweegt" en dat zijn twee verschillende grootheden.
Als je met een gangetje van 2 knopen pal naar het noorden vaart en je hebt een zuigaande stroom tegen van 3 knopen tegen dan zal het kompas zeggen "ik lig noord voor" en dat klopt helemaal. De GPS zal dan zeggen "we verplaatsen ons naar het zuiden met een snelheid van één knoop" en dat klopt óók helemaal. 180 graden "verschil" dus!
Een ander gevaar van GPS wat mij opvalt is de gefixeerdheid op waypoints. Deze waypoints lijken in de loop der tijd een magische status aangenomen te hebben als zijnde vastliggend en maatgevend. Het afwijken van zo'n waypoint schijnt zo ongeveer de kwalijkste vorm van navigatie-onkunde te zijn die er bestaat.
Maar juist doordat "het" waypoint, door iedereen "willekeurig" gekozen, ergens in een zeer kleine cirkel ligt krijg je dus het verschijnsel dat schepen allemaal op hetzelfde smalle koerslijntje op hetzelfde immaginaire punt aanstormen met als gevolg dat ze opeens ook op hetzelfde korte bestek moeten gaan uitwijken.
En door die mentale gefixeerdheid op track en waypoint wordt dat uitwijken een soort drempel waar sommige nationaliteiten door hun gezagsgetrouwheid moeilijk overheen komen. "Captain told me to keep this track and waypoint"
Zo, een kort antwoord is toch weer een heel verhaal geworden. maar ik kan je geruststellen; zoals je gemerkt hebt is het magnetisch kompas nog steeds verplicht op zeeschepen (en zelfs op sommige binnenschepen-vooral Duitsland heeft daarvoor nog al strakke voorschriften)
Jij bent niet degene die iets gemist heeft; die studente mag nog wel een en ander oppikken.
Groeten,
Bert de Boer
-
Jolanda
Bert, ik heb toch wel een beetje mijn twijfels bij het huidige niveau van ons zeevaartonderwijs.
Niet dat de studenten dat kunnen helpen, maar ik heb het idee dat men met de invoering van de STCW het niveau in Nederland aangepast heeft aan de internationale( lees Filipijnse ) STCW standaarden. En dat niveau lag beslist lager dan het onze.
Inderdaad lijkt het wel of ze het begrip stroom in de prullenbak hebben gegooid en dat ze inmiddels het verschil niet meer weten tussen de kompaskoers en de grondkoers.(Dit is overigens een internationaal fenomeen)
Als ik zie hoe veel onbeloodste vaart vanuit de zuidwest, met vol noordgaand tij, problemen heeft om de de pieren goed aan te lopen.
Bijna allemaal presteren ze het om op een halve mijl voor de pieren (ondanks waarschuwingen voor het sterke tij) 500m noord van de hoodlichtenlijn te zitten en dus richting strand en/of Noordpier te schuiven.
Behalve dat men blind vaart op de GPS heeft de moderne stuurman ook een grenzeloos vertrouwen in zijn radar cq ARPA.
Als dat apparaat geen alarm geeft dat er aanvaringsgevaar is, is er ook geen aanvaringsgevaar. Gekoppeld met het feit dat men een CPA van 5 kabels hedentendage genoeg vind en ten alle tijde op het GPS koerslijntje wil blijven snapt een kind waarom er ondanks een verbetering van de apparatuur zoveel meer aanvaringen en bijna aanvaringen plaatsvinden.
Overigens, Bert, er schijnt wel een GPS-kompas te zijn. Hoe het werkt weet ik niet. Mag alleen maar geïnstalleerd worden op schepen <300BT.
Dus niet van topassing op de huidige koopvaardij.
Gr Jolanda
Niet dat de studenten dat kunnen helpen, maar ik heb het idee dat men met de invoering van de STCW het niveau in Nederland aangepast heeft aan de internationale( lees Filipijnse ) STCW standaarden. En dat niveau lag beslist lager dan het onze.
Inderdaad lijkt het wel of ze het begrip stroom in de prullenbak hebben gegooid en dat ze inmiddels het verschil niet meer weten tussen de kompaskoers en de grondkoers.(Dit is overigens een internationaal fenomeen)
Als ik zie hoe veel onbeloodste vaart vanuit de zuidwest, met vol noordgaand tij, problemen heeft om de de pieren goed aan te lopen.
Bijna allemaal presteren ze het om op een halve mijl voor de pieren (ondanks waarschuwingen voor het sterke tij) 500m noord van de hoodlichtenlijn te zitten en dus richting strand en/of Noordpier te schuiven.
Behalve dat men blind vaart op de GPS heeft de moderne stuurman ook een grenzeloos vertrouwen in zijn radar cq ARPA.
Als dat apparaat geen alarm geeft dat er aanvaringsgevaar is, is er ook geen aanvaringsgevaar. Gekoppeld met het feit dat men een CPA van 5 kabels hedentendage genoeg vind en ten alle tijde op het GPS koerslijntje wil blijven snapt een kind waarom er ondanks een verbetering van de apparatuur zoveel meer aanvaringen en bijna aanvaringen plaatsvinden.
Overigens, Bert, er schijnt wel een GPS-kompas te zijn. Hoe het werkt weet ik niet. Mag alleen maar geïnstalleerd worden op schepen <300BT.
Dus niet van topassing op de huidige koopvaardij.
Gr Jolanda
-
compass
Hallo Jolanda,
Die GPS kompassen heb ik ook al in werking gezien en ik moet zeggen dat ze goed werken en ik was er aanvankelijk toch vrij sceptisch over
In het begin waren er nog wat probleempjes met de koppeling naar de autopilot doordat het systeem door de "rekencyclus" eigenlijk een beetje achter de werkelijkheid aan huppelt.
Het principe is grof gezegd een tweetal of drietal afzonderlijke GPS antennes op één basisplaat en het onderlinge positie verschil van de antennes is een maatstaf voor de voorligende koers.
In wezen is het gewoon een iets duurder GPS systeem met meerdere rekeneenheden dat tevens de voorliggende koers aangeeft. In mijn ervaring met een nauwkeurigheid van +/- 1 graad.
Nauwkeurig genoeg om het op de desbetreffende schepen als referentie te gebruiken voor het afstellen van het óók aanwezige fluxgate kompas
Groeten,
Bert de Boer
Die GPS kompassen heb ik ook al in werking gezien en ik moet zeggen dat ze goed werken en ik was er aanvankelijk toch vrij sceptisch over
In het begin waren er nog wat probleempjes met de koppeling naar de autopilot doordat het systeem door de "rekencyclus" eigenlijk een beetje achter de werkelijkheid aan huppelt.
Het principe is grof gezegd een tweetal of drietal afzonderlijke GPS antennes op één basisplaat en het onderlinge positie verschil van de antennes is een maatstaf voor de voorligende koers.
In wezen is het gewoon een iets duurder GPS systeem met meerdere rekeneenheden dat tevens de voorliggende koers aangeeft. In mijn ervaring met een nauwkeurigheid van +/- 1 graad.
Nauwkeurig genoeg om het op de desbetreffende schepen als referentie te gebruiken voor het afstellen van het óók aanwezige fluxgate kompas
Groeten,
Bert de Boer
Hallo Bert & Jolanda,
Azimuth nemen met Marof 1: Waar ligt het Magnetische Noorden? "
Wat is dat?"
Azimuth nemen met Maroff 2, ging allemaal best goed totdat het Azimuth programma de positie 0 graden Noord en 0 graden Oost aangaf en ik de onvoorstelbare domme vraag stelde waar dat op aarde was. Het bleek dat het deze Maroff totaal onbekend was dat er een Noorderbreedte en Oosterlengte etc. was.
Gelukkig de afgelopen reis een gemotiveerde Maroff die ook nog veel wist ondanks het feit dat hij nog niet klaar was met de studie. Ik houd dus nog steeds goede hoop.
Groet Harry
Azimuth nemen met Marof 1: Waar ligt het Magnetische Noorden? "
Wat is dat?" Azimuth nemen met Maroff 2, ging allemaal best goed totdat het Azimuth programma de positie 0 graden Noord en 0 graden Oost aangaf en ik de onvoorstelbare domme vraag stelde waar dat op aarde was. Het bleek dat het deze Maroff totaal onbekend was dat er een Noorderbreedte en Oosterlengte etc. was.
Gelukkig de afgelopen reis een gemotiveerde Maroff die ook nog veel wist ondanks het feit dat hij nog niet klaar was met de studie. Ik houd dus nog steeds goede hoop.
Groet Harry
Thank you, ´till the next time Bye Bye!
-
Theo Horsten
- Berichten: 996
- Lid geworden op: 30 dec 2004 16:14
- Locatie: Noord-Griekenland
- Contacteer:
Het bepalen van de breedte is nooit een probleem geweest; dat kon eenvoudig door de zonshoogte op de middag te bepalen en met behulp van de poolster -- om het dan maar heel eenvoudig te houden. De lengte bleef gissen. Er werd van alles bedacht en je kunt het zo gek niet bedenken of het werd geprobeerd, maar het werd allemaal niets tot er een klok werd geconstrueerd die aan boord van een schip gebruikt kon worden en die dan ook nog voldoende nauwkeurig was. De man die dat uiteindelijk lukte, was John Harrison.
Ik kan dat hele verhaal nu wel gaan vertellen; eenvoudiger is het om de prachtige film hierover te bekijken die voor een paar centen op DVD verkrijgbaar is:
De Britse Admiraliteit had een voor die dagen enorm bedrag uitgeloofd voor degene die een dergelijke klok zou construeren, maar toen het op betalen aankwam, gaven ze niet thuis. John Harrison was 40 jaar (!) bezig en het was uiteindelijk door tussenkomst van de Engelse koning persoonlijk dat hij vlak voor zijn dood alsnog zijn geld kreeg. Een film waarvan je zult genieten. Je koopt hem op eBay, nieuw, voor 13 euro. Ik heb al heel wat gekocht bij die makker die hem daar aanbiedt: BRR Warenhuis. Uitstekend, van harte aanbevolen.
Je kunt ook het boek lezen waarnaar de film gemaakt is: Longitude van Dava Sobel. Ik heb het naar aanleiding van jouw posting zojuist besteld op Abebooks, gebonden voor 1,50 euro + 10 euro verzendkosten vanuit Engeland. Ik weet niet of het ook in het Nederlands is vertaald.
Maar in de tijd van Abel Tasman en consorten was het dus varen op God en de gis, maar vooral op de breedte. Een eiland ergens middenin de oceaan kon wel bekend zijn en de lengte en breedte nauwkeurig bepaald, de kunst was om het later weer terug te vinden. Een schip zeilde dan naar de breedte van het eiland en ging vervolgens over die breedte pal oost of west tot ze het eiland tegenkwamen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is datzelfde kunstje een aantal malen opnieuw uitgehaald door reddingboten met overlevenden.
Met miswijzing wordt de miswijzing van het kompas bedoeld. Hoe de magnetische variatie op aarde verliep, was toen ook nog nauwelijks bekend en dus moest de miswijzing van het kompas en bij elke gelegenheid opnieuw worden bepaald. Miswijzing is de som van variatie en deviatie, maar op de houten schepen was die deviatie van veel minder belang dan de variatie. Ik laat het gaarne aan Compass over om je dat haarfijn uit te leggen.
Ik kan dat hele verhaal nu wel gaan vertellen; eenvoudiger is het om de prachtige film hierover te bekijken die voor een paar centen op DVD verkrijgbaar is:
De Britse Admiraliteit had een voor die dagen enorm bedrag uitgeloofd voor degene die een dergelijke klok zou construeren, maar toen het op betalen aankwam, gaven ze niet thuis. John Harrison was 40 jaar (!) bezig en het was uiteindelijk door tussenkomst van de Engelse koning persoonlijk dat hij vlak voor zijn dood alsnog zijn geld kreeg. Een film waarvan je zult genieten. Je koopt hem op eBay, nieuw, voor 13 euro. Ik heb al heel wat gekocht bij die makker die hem daar aanbiedt: BRR Warenhuis. Uitstekend, van harte aanbevolen.
Je kunt ook het boek lezen waarnaar de film gemaakt is: Longitude van Dava Sobel. Ik heb het naar aanleiding van jouw posting zojuist besteld op Abebooks, gebonden voor 1,50 euro + 10 euro verzendkosten vanuit Engeland. Ik weet niet of het ook in het Nederlands is vertaald.
Maar in de tijd van Abel Tasman en consorten was het dus varen op God en de gis, maar vooral op de breedte. Een eiland ergens middenin de oceaan kon wel bekend zijn en de lengte en breedte nauwkeurig bepaald, de kunst was om het later weer terug te vinden. Een schip zeilde dan naar de breedte van het eiland en ging vervolgens over die breedte pal oost of west tot ze het eiland tegenkwamen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is datzelfde kunstje een aantal malen opnieuw uitgehaald door reddingboten met overlevenden.
Met miswijzing wordt de miswijzing van het kompas bedoeld. Hoe de magnetische variatie op aarde verliep, was toen ook nog nauwelijks bekend en dus moest de miswijzing van het kompas en bij elke gelegenheid opnieuw worden bepaald. Miswijzing is de som van variatie en deviatie, maar op de houten schepen was die deviatie van veel minder belang dan de variatie. Ik laat het gaarne aan Compass over om je dat haarfijn uit te leggen.
-
compass
Hallo Evert,
Theo heeft al een heleboel duidelijk gemaakt.
Maar ook bij het berekenen van de miswijzing (=totale fout van het kompas) heb je de lengte nodig. Zeker op deze kleine breedten. Dus ook daar moet een onnauwkeurigheid geschuild hebben.
Alleen op de middag bij bovendoorgang is het azimut (richting van de zon) per definitie zuid of noord maar juist dan, op deze lage breedte dus zeer hoog staande zon, niet te gebruiken om het kompas te checken.
De enige andere mogelijkheid die ik zo snel kan bedenken is als je "onder de zon" zit dus middaghoogte 90 graden; dan is daarvóór en daarná het azimut precies oost of west.
Zoals Theo al stelde; de houten schepen van die tijd hadden nauwelijks eigen magnetisme dus de miswijzing zal voornamelijk bestaan hebben uit de variatie (hoekverschil voor de waarnemer tussen de ware noordpool en de magnetische noordpool)
Om je zelf een voorstelling te kunnen maken:
Pak een bal of sinaasappel en markeer de "echte" noord en zuidpool of steek er desnoods een breinaald door als "aardas".
Zet met een viltstift op een willekeurige plek een paar centimeter vanaf de echte noordpool een stip. Dat is de magnetische noordpool.
Zet nu nog eens een aantal willekeurige stippen en kijk vanuit elke stip hoe de polen tov elkaar liggen.
Op sommige plekken kunnen ze in een lijn liggen (variatie=0) en als je op een stip tussen de polen in zit dan is de variatie zelfs 180 graden
Dat is weer eens wat anders dan paaseieren schilderen
Groeten,
Bert de Boer
Theo heeft al een heleboel duidelijk gemaakt.
Maar ook bij het berekenen van de miswijzing (=totale fout van het kompas) heb je de lengte nodig. Zeker op deze kleine breedten. Dus ook daar moet een onnauwkeurigheid geschuild hebben.
Alleen op de middag bij bovendoorgang is het azimut (richting van de zon) per definitie zuid of noord maar juist dan, op deze lage breedte dus zeer hoog staande zon, niet te gebruiken om het kompas te checken.
De enige andere mogelijkheid die ik zo snel kan bedenken is als je "onder de zon" zit dus middaghoogte 90 graden; dan is daarvóór en daarná het azimut precies oost of west.
Zoals Theo al stelde; de houten schepen van die tijd hadden nauwelijks eigen magnetisme dus de miswijzing zal voornamelijk bestaan hebben uit de variatie (hoekverschil voor de waarnemer tussen de ware noordpool en de magnetische noordpool)
Om je zelf een voorstelling te kunnen maken:
Pak een bal of sinaasappel en markeer de "echte" noord en zuidpool of steek er desnoods een breinaald door als "aardas".
Zet met een viltstift op een willekeurige plek een paar centimeter vanaf de echte noordpool een stip. Dat is de magnetische noordpool.
Zet nu nog eens een aantal willekeurige stippen en kijk vanuit elke stip hoe de polen tov elkaar liggen.
Op sommige plekken kunnen ze in een lijn liggen (variatie=0) en als je op een stip tussen de polen in zit dan is de variatie zelfs 180 graden
Dat is weer eens wat anders dan paaseieren schilderen
Groeten,
Bert de Boer