Uit het (schippers)leven gegrepen of "Zo deden wij dat!"

[velasquez]

Overigens, toen ik in een grijs verleden eens een paar reizen met een coaster heb gemaakt hoorde ik er vreemd van op toen de stuurman zei: "Kom jongens we gaan de pressenings trekken". We gingen dus de kleden over de luiken trekken.
gr. Harry

Presenning
Presenning of brezeling. Dekkleed over de luiken van een vrachtschip om de lading tegen inwateren te beschermen. Het woord zou een verbastering van het Franse préceinte zijn. Presenningen worden gesjord, of geschalkt, d.w.z. met ijzeren (schalk)latten en houten keggen vastgezet. In de zeevaart.

klopt dus in zijn geheel en dat in de binnenvaart de bandjes tussen de luikenplanken zo genoemd dekt het ook want het is ook afdekking tegen binnendringen van water.

Of men moet een kunstwerk als op een elbe kahn gebruiken.

gr.BB

[Kees Touw]

Mijn vader Lies Touw (1910-2007) haalt hier op 8 augustus 1938 te Lillo de Belgische douane aan boord.
Vier dagen daarvoor was hij 28 geworden.
Motorspits ATTACUS was begin 1938 in de vaart gekomen.
Dit was het bootje dat bij het schip geleverd was: een zogenoemd Belgisch jolletje.
Tenminste dat stond achterop de foto te lezen.
Groet van K.T.

[Kapitein Spok]

Kees, een prachtige foto.

Dat jolletje werd dus bij het schip geleverd.

Maar die brandweerbretels........... ik denk dat "" onze vaders" die gewoon bij de geboorte al om hun schouders hadden hangen. Zo ontzettend herkenbaar, geweldig om te zien, duizenden herinneringen komen los!

[Kapitein Spok]

Omdat ik tenminste wil proberen om bij het onderwerp van een draad te blijven had ik Pieter53 een PB gestuurd naar aanleiding van een opmerking in de draad over steilstevens
(Off topic gaan zou de draad veranderen van steilstevens naar stijlloos.)

Uiteindelijk kreeg ik van Pieter het advies om de essentie van ons onderonsje in deze draad te plaatsen. Dus bij deze een samenvatting van onze conversatie.

Theo: Pieter jouw opmerking over ijkmerken doet mij herinneren aan onze oude Jolles.
Daar was naast elke inbebeitelde ijk, op de scheepshuid duidelijk een heel mottig veld te zien
Volgens mijn vader waren dat de plaatsen waar vroeger de opgeklonken ijk had gezeten.
Tot hoe lang die daar gezeten hebben weet ik niet, maar volgens mij waren die er al af toen mijn vader er in 1942 schipper op werd.


Pieter: Maar opgeklonken ijkmerken moeten toch zeer weinig voorgekomen zijn.
Weet je ook waarom men dat gedaan had?

Theo: ik kan daar alleen maar naar raden.

Bijvoorbeeld:
Wanneer ik zie dat op houten schepen ook ijkplaten werden aangebracht dan kan ik me voorstellen dat dit uit een soort 'gewoonte" is overgenomen naar de ijzeren schepen.

Zou het ook kunnen zijn dat men aanvankelijk huiverig was om in dat relatief dunne ijzer ook nog eens te gaan hakken?
Dat juist het opklinken van zo'n ijkplaat een extra reden voor roestvorming werd, was dan een ontdekking van latere datum.

Zowel op de klipper Jolles 1891 als op de Hagenaar van mijn andere grootvader (1900) was de betimmering in het achteronder zodanig aangebracht, dat deze vrijwel geheel gedemonteerd kon worden. De reden: "Als dat niet ieder jaar in de olie gezet wordt dan roest het casco van binnenuit door." En zowel vader als moeder weten uit hun jeugd dat ieder voorjaar de betimmering uit het achteronder werd gehaald en dat dan de huid en de spanten daarachter in de lijnolie werden gezet.

Pieter: Dat waren nog eens mensen die hun spullen onderhielden!
Ik weet wel dat veel achterwanden van kasten en bedsteden er wel uit konden, maar voor de meeste schippers was dat alleen om lekkages op te sporen, geloof ik.

Theo: Mijn (vorige maand overleden) moeder kon er altijd heel beeldend over vertellen:

Wanneer ze ergen op een gunstige plek lagen, zonder buren of andere pottenkijkers, en er werd een aantal dagen mooi weer verwacht en dan ging het gebeuren. Grote schoonmaak!
Plank voor plank, (kraalschrootjes met messing en groef) werd uit het achteronder gehaald. De hele betimmering was aan de spanten vastgezet met latten, bouten en vleugelmoeren. Op de achterkant van iedere plank of lat stond een nummer zodat hij gemakkelijk weer op de juiste plaats kon worden teruggezet.
En terwijl het manvolk sjouwde en oliede, schrobden de vrouwen met water en soda elke plank brandschoon, droogden ze zo veel mogelijk af en legden ze dan op de wallekant of anders op een stuk dekkleed op de luiken te drogen.
Het was echt een combinatie van scheepsonderhoud en grote (voorjaars)schoonmaak.

Pieter, dat was een goede tip om onze conversatie hier te plaatsen.Wellicht roept het een (de ijkmerken) of het ander, (de grote schoonmaak aan boord) hier nog reacties op.

(oei dat laatste, die reacties, is wellicht wat optimiistisch.
Ik zie namelijk dat ik na ruim tien maanden nog steeds de enige spreker ben )

[k-k]

Kan me alleen maar herinneren dat een broer van Opa Klaas hielp met het uitnemen van de buikdenning, schoonmaken tussen de spanten en de boel in de olie zetten. Ergens moet ik het plamuurmes met de initialen K K, dat daarbij werd gebruikt nog hebben. Alweer 60+ jaar geleden en niemand meer aan wie ik kan vragen om de hoeveel jaar dat gebeurde. Zal ook wel afhankelijk zijn geweest van de hoeveelheid werk dat er was. Gr. Klaas.

[Kees Keijzer]

Klaas; Bij pa aan boord deden we om de +_ 5 jaar onder de buikdenning schoonmaken en vetten. Vooeraltoen we een azobé vloer hadden was het een flink karwij al die zware planken. Het leukste was het invetten , vet warmstoken en dan maar smeren.
Gr, Kees.

[pieter53]

Alweer 60+ jaar geleden en niemand meer aan wie ik kan vragen om de hoeveel jaar dat gebeurde. Zal ook wel afhankelijk zijn geweest van de hoeveelheid werk dat er was. Gr. Klaas.

Van de oud schippers tussen wie ik een tijdje leefde hoorde ik dat het vaak afhankelijk was van de lading en hoe vaak je ruim nat werd. Voer je veel met kunstmest dan moest het wel elk jaar, voer je met cement dan had het nooit haast. Wel waren die schippers meer voorstanders van oliën dan van vetten. Vet was voor gelaste schepen, het kwam immers nooit goed in de kieren van het klinkwerk (zo zei men).

[Kapitein Spok]

Bij ons was onder de buikdenning schoonmaken een "doorlopende voorstelling".

Wij hadden twee ruimen. De buikdenning was in de breedte verdeeld in vier vakken. In de lEngte waren er in het voorruim twee en in het achterruim drie vakken. Wij voeren veel zand en daardoor hoopte zich in de achterste vakken altijd een laagje schlam op. Daarom werden die elk jaar schoongemaakt. En dan werd er dwars over ook nog een ander vak bij gedaan.
En zo was in een jaar of vijf alles aan de beurt geweest.

Eerste de planken er uit. Dan waar nodig het ergste er uit scheppen en verzamelen in een hoek.
En vervolgens met een klein schepje de restjes. Uiteraard werd dit in de zomer gedaan omdat de boel dan beter droogde. Maar dan was het ook bijna nacht voordat het goed donker was. En dan moest die berg troep over de muur gezet worden. Twee man met elk een puts in het gangboord en een man beneden putsen volscheppen.

Dan de volgende dag met plamuurmessen, beiteltjes en stalenborstels letterlijk alles schoonmaken. De boel laten drogen en dan, wat Kees al noemde, een vat cylinderolie op de spinnekop warm stoken en dan maar tjetten. Ik ruik de weeë lucht nog als ik er aan denk.

Dan de buikdenning er weer in leggen en omdat de eerste reis dan geheid weer zand was, moest die natuurlijk direct waterdicht gemaakt worden. Eerst de wat grotere kieren met poetskatoen en een plamuurmes dicht breeuwen. En dan dat en alle kleine gaatjes en spleetjes afsmeren met een mengsel van consistentvet en heel fijn zaagsel.

Ik zie, ik hoor, ik ruik het allemaal nog alsof het gisteren was. We hadden het beslist niet slecht en we hebben er de levensles "Niet vragen maar dragen" aan den lijve kunne leren. Maar ik verlang er niet één tel naar terug. Het was wat je met recht noemt: Cholere werk.

Over dat schoonmaken onder de buikdenning weet ik nog wel een mooie anekdote.

Het zal ergens in de jaren '20 zijn geweest dat een schipperszoon meende een roeping tot het Priesterschap te voelen, maar hij was er nog beslist niet zeker van. Ook nog niet toen hij begon aan het bovengenoemde werk. Toen dat echter klaar was wist hij het zeker.
Gedurende zijn vele jaren Priesterschap heeft hij menigmaal verkondigd: TUSSEN DE KATTESPOREN IS MIJN ROEPING GEBOREN!

[klipper]

Als een betimmering goed dicht was, en de ramen niet lekten, was het onzin om de binnenkant van de roef steeds opnieuw te verven of in te vetten. Een en ander bleek als vanwege verbouwing de betimmering werd verwijderd. Waarschijnlijk door wat minder zuurstof. Het zelfde met luiken teren, draaien met de teerkop. Het verhaal was dat de teer in het hout trok. Uit ervaring ongv enkele milimeters. Wat de roef aanging, denk ik dat het nog iets was uit de tijd , dat deze van hout waren. Gr

[pieter53]

Als een betimmering goed dicht was

Daar stel je volgens mij een voorwaarde waar heel moeilijk aan voldaan kon worden. Hout werkt nu eenmaal flink.
Het werd natuurlijk een stuk beter toen men de wanden met triplexplaat af ging werken, maar ook dan bleven bijvoorbeeld de achterwanden in kasten voor de nodige luchtlekkage zorgen.