SCHEEPVAART FORUM

Als kind zijnde ben ik opgegroeid op een sleepschip wat geladen was met munutie, het schip voerde als sein een groot rood bord, verder moesten er altijd kleden over de luiken en was er zelfs een zomer dat er rieten matten in het gangboord en aan de zijden hingen tegen de warmte.
De schepen lagen altijd voor een periode van maximaal 4 jaar. Het voordeel was dat ik niet naar het internaat hoefde en op diverse dorpsscholen heb gezeten, totdat mijn vader besloot in 1963 een motorschip te laten bouwen.De schepen lagen verdeeld over heel Nederland bv,Zoutkamp,Balgzandkanaal,Akkersoot,Ramspol, de Zande,
Maasbommel,Alphen a/d maas,Lithoyen, Alem,Kerkdriel en korte tijd in de Bylandt bij Lobith. Zelf zijn wij begonnen in de Botlek.Veel van deze munutie is later in Waulsoord op de boven maas opgeslagen in de ardennen. Samen met de overslagschepen van de Fam Beukers, Gelria heb ik nog diverse reizen er naar toe gebracht. Als kind zijde was het spido varen met de Desta,s geliefd.Als er gesleept moest worden
was dit bijna met RV 14 kaptein Jan de Leeuw, omdat dit samen met de 15 de sterkste boten van de vaartuigendienst warem, ook zorgden de vaartuigendienst voor drinkwater en kolen voor de kachels.Jaren later in de 90 er jaren hebben wij met de tanker nog regelmatig in Kerkdriel vakantie liggen houden tegen Alem aan waar je dan altijd nog schoolmaten tegenkwam, helaas is de ligplaats inmiddels verboden voor beroepsvaartuigen.

In de mooie aanvulling van Joop las ik iets wat mij direct aan onderstaande foto van een sleepschip in de vluchthaven van Terneuzen deed denken. Het is vast geen munitieschip maar misschien een logementschip. Vaak heb ik mij afgevraagd wat die schotten langszij van dat schip betekenen maar misschien was het wel gewoon een vorm van zonwering? Wie weet meer?

gr. Harry

Dat is volgens mij :een schip geweest van de genie in Dordrecht daar lagen er twee.
Dat idee kwam zo maar in mij op hoor.
Maar daar hebben er twee van dat soort schepen gelegen.
mvg
Frederik.

Ik heb ook een poosje met een sleepschip met munitie gelegen, en wel in Alem, zij het niet langer dan een maand of 3 a 4.We hebben toen eerst geladen in Nederhemert-Noord vanuit een ander sleepschip. Die munitie-opslag in schepen was toen al een aflopende zaak en in september of oktober zijn we naar Den Helder versleept; we hebben daar eerst nog een paar weken in het balgzandkanaal gelegen en vervolgens gelost in een coaster in een van de marinehavens in den helder.
Het liggen in Alem was voor mij als jonge jongen(19 jaar) een leuke tijd. Hierbij zij vermeld(in vertrouwen) dat ik 's avonds wel eens met de roeiboot naar de wal ging en met de jongens uit het dorp in het cafe zat bij Albert van Ingen(den dikke). En 's zondagsavonds gingen we dan naar Ammerzoden naar de Rode Leeuw wat een uitgaansplaats was voor de jeugd uit de regio .
We lagen daar als ik het goed herinner met 10 of 11 schepen. Om het andere weekend mocht je weg van boord, waarbij dan iemand van een ander schip een oogje in het zeil hield, dus zgn. je wacht waarnam. Verder mocht je alleen aan de wal om boodschappen te doen; je kon dan met de marifoon de spido oproepen die je dan van boord naar de spidosteiger v.v. bracht.

Groetjes, Jaap van der Wal.

Volgens mijn vader moeten er honderden munitie-sleepschepen zijn geweest die overal verspreid door Nederland lagen, o.a in zandgaten langs de rivieren. Het ging om schepen met NATO-munitie voor het Nederlandse leger, meest kempenaars en dortmunders. De schepen moesten elke drie jaar het water uit voor een werfbeurt en zagen er meestal uit als jachten, het waren vrijwel altijd particulieren die aan boord woonden. De munitie had een houdbaarheidsdatum van vijf jaar en ging na die tijd weer terug naar Amerika. Dan moesten de schepen dus worden gelost. Waar dat gebeurde is mij nog niet helemaal duidelijk. Er schijnt een laad-/ losplaats geweest te zijn in de buurt van zijkanaal C en een op de Nieuwe waterweg. Wie weet hier meer van?

Verleden week heb ik dit onderwerp aangebracht omdat er misschien een verhaaltje uit mijn jeugd over de munitieschepen op het Alkmaardermeer in zou zitten voor het clublad van de ARZV. Ik ben lid van deze vereniging en lig met mijn Victoire '22 in de jachthaven bij Akersloot van de "Alkmaarse Roei- en Zeilvereniging". Nooit vermoed dat hier zoveel aan vast zou zitten. Prachtig, al die reacties! Het forum werkt!

Afgelopen vrijdag heb ik de in mijn eerste bericht geformuleerde vragen voorgelegd aan de afdeling Voorlichting van het Ministerie van Defensie. Deze afdeling heeft mijn verzoek dezelfde dag nog doorgestuurd naar het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. Diezefde vrijdag kreeg ik bericht van dit instituut dat mijn verzoek in behandeling zou worden genomen als ik mijn adresgegevens zou doorgeven. Is inmiddels gebeurd. Ben benieuwd wat er uitkomt. Ik houd jullie op de hoogte.

groeten,

Teun Schermerhorn

In afwachting van de antwoorden die Teun gaat krijgen nog maar even doorpraten over dit onderwerp.

Ook voor de oorlog waren er al munitieschepen. Ten tijde van de mobilisatie had iedereen het idee dat Nederland, net als in de 1e wereldoorlog, er weer in zou slagen om neutraal te blijven. Maar eind '39 na de inval in Polen kon iedereen zien dat het anders uit zou pakken. Ik weet niet of het toen nog makkelijk was om munitieschepen in de huur te krijgen. Maar er waren natuurlijk altijd wel vaderlandslievende schippers of schippers die het geld nodig hadden.

In elk geval waren de munitieschepen natuurlijk een favoriet doelwit voor de Duitse bommenwerpers bij de inval in mei 1940. En direct na de Nederlandse capitulatie natuurlijk voor de geallieerde bommenwerpers. De schippers hadden daarom duidelijke instucties. Hieronder een foto van een gezonken munitieschip bij de Vrouwenakkerse brug. Direct na het uitbreken van de oorlog zette de schipper overeenkomstig zijn instructies de buitenboordkranen open, de bommenwerpers kwamen te laat. Een hele stap voor een schipper om te doen.



Veel munitieschepen zijn in de oorlog tot zinken gebracht. Toen in de wederopbouwperiode na en paar jaar de koude oorlog uitbrak en er weer bewapend moest worden, werden er weer opnieuw munitieschepen gezocht. Achteraf bekeken bleef het rustig, maar ik kan me voorstellen dat je, bijvoorbeeld tijdens de Korea-oorlog of de Cuba-crisis, aan boord niet echt lekker achter je radio zat.

Er waren heel veel ligplaatsen voor de munitieschepen. Ze werden strategisch verspreid over het gehele land om het de vijand bij een aanval zo moeilijk mogelijk te maken, in de buurt van kazernes en op veilige afstand van woongebieden. Enkele ligplaatsen: Rossum (bij de steenoven), Hardenberg (op de Vecht), de Huifkar/de Zande (aan de IJssel).

De brandweercommandant van Rossum vond bij het opruimen een bruine met vijf rode zegels gesloten envelop. De brief bleek een ontwerpinstructie voor de brandweer in Rossum. Ten tijde van de Koude oorlog lag er munitie bij de steenoven. De minister van Oorlog had instructie afgegeven wat te doen als een van de munitieschepen in brand zou vliegen.

In het zijkanaal B bij Spaarndam was een laad-lossteiger voor munitieschepen. Deze steiger is in 2006 weggehaald. Langs het kanaal loopt nog steeds wel het smalspoorlijntje wat Defensie gebruikte voor het transport naar de bunkers.

Ik vond nog onderstaand artikeltje:

Munitie in de Oosterschelde
In 1999 verschenen in de landelijke en regionale pers enkele berichten over de dumping van munitie in een diepe geul in de Oosterschelde voor de haven van Zierikzee. Leek het aanvankelijk op een geheime operatie, al spoedig werd duidelijk dat dit in de jaren vijftig en zestig een heel normaal verschijnsel was. Verslaggevers hadden al snel enkele oude Zierikzeëenaren opgespoord die zich de munitieschepen in de haven maar al te goed herinnerden.

Deze ‘oral history’ kon aan de hand van enkele documenten uit het Zeeuws Archief gestaafd worden. Ook nu bleek weer dat dankzij een goede zorg voor oude archieven een ogenschijnlijk vergeten episode uit de recente geschiedenis snel boven water gehaald kon worden.

De in het Zeeuws Archief bewaarde dossiers verklaarden vooral de keuze van de munitiestortplaats. Vlak na de oorlog zat Defensie met veel munitie in zijn maag. De traditionele dumpplaatsen in de Noordzee konden vanwege het meestal onstuimige weer niet intensief gebruikt worden. Vandaar dat de Commandant Zeemacht op zoek was naar dumpplaatsen in rustiger binnenwater, onder andere in de Oosterschelde. Aangezien dit Staatsgrond was nam hij contact op met de vertegenwoordiger van de eigenaar en de beheerder: Domeinen en Rijkswaterstaat. Om te voorkomen dat visgronden verstoord zouden worden werd advies gevraagd aan de visserij-autoriteiten. Uiteindelijk verleende het Ministerie van Openbare Werken en Wederopbouw in juli 1946 aan het Departement van Marine een vergunning.

Deze gang van zaken kon gereconstrueerd worden aan de hand van de bij het Zeeuws Archief aanwezige archieven van Rijkswaterstaat Directie Zeeland, het Bestuur der Visserijen op de Zeeuwse Stromen en de Inspectie der Domeinen te Goes. Samen met gegevens uit andere archieven, bijvoorbeeld die in het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, het Algemeen Rijksarchief en het Ministerie van Defensie, kon deze kwestie verder opgehelderd worden.

Bron: Zeeuws Archief Bulletin nr 1, 1999.

Nog even een aanvulling op de munitieschepen:

De schepen in het Balgzandkanaal bij Den Helder werden van tijd tot tijd
omgewisseld, waarmee bedoeld werd dat er wel eens een richting Ramspol verhuisde en de ander van Ramspol naar het Balgzandkanaal verhuisde.
Navraag bij mijn vader van de week (hij was geschutskonstabel bij de marine) leerde mij, dat het voornamelijk reserve munitie was voor Amerikaanse en Engelse schepen. Na de Tweede Wereldoorlog hadden wij niet meer zoveel marineschepen en werden er enkele geschonken door Amerika en Engeland. Echter elk land had zijn/haar eigen geschut met de daarbij behorende munitie. Probleem was dus, waar laat je het en hoe onderscheid je de munitie. Oplossing was dus eenvoudig, je huurt sleepschepen en dropt daar de munitie in. Hij bevestigde trouwens ook een andere opmerking, er zat ook Duitse munitie tussen maar een verklaring waarvoor die in Nederland werd opgeslagen had hij ook niet.

Eind jaren 60 zijn deze schepen vrij gekomen omdat van de vele genoemde plaatsen de sleepschepen werden opgehaald en naar Den Helder gebracht om aan de achterste steigers op de haven van de Koninklijke Marine ( toen dus verboden terrein) de munitie over te slaan.
Ik kan mij nog een aantal coasters herinneren die het transport deden o.a. de Duitse !!! Norderlicht II en de Aquila, de laatste had een platte kont met laadklep en voor de tijd een modern schip. De Norderlicht II was een coaster van circa 800-900 ton laadvermogen.
Wellicht hebben deze Duitse schepen de Duitse munitie afgevoerd, ik weet niet of daar nog een "deal' over bestond.

Ik weet hier weinig van, maar in de Nieuwe Waterweg bestond wel een z.g. Kruitsteiger. Ik meen dat dat bij of op de plaats van Cold Store Portershaven was. Dit was ongeveer t.h.v. Maasland.
Het is ook al weer zo lang geleden................

m.v.g. Roy