SCHEEPVAART FORUM

Een leuk stukje van 95 jaar geleden, speciaal voor Pieter:

Normalisatie in den scheepsbouw.
(door I.R. Mulder, assistent aan het Centraal Normalisatiebureau te Delft.) Publicatie in Het Schip, 21 april 1922.
.....
Als volgend voorbeeld, dat iets ingewikkelder is, nemen wij den bolder. De reeders, of liever de kapiteins van de reeders, hebben allen hun eigen idee omtrent vorm, enz. De een wil de koppen schuin, de ander wil ze rechtopstaand hebben, die wenscht een lip op den kop en een vierde vindt een lip uit den booze. De werven schikken zich in hooge mate naar de reederijen. De gieters werken meestal op bestelling want een bolder is geen voorwerp, om in grooten voorraad voor de winkels te maken, zooals spijkers en schroeven. Het zou echter voor hen gemakkelijk zijn indien alle afnemers hun bestellingen deden naar één serie standaard-teekeningen, in plaats van allen een specialen bolder eropna te houden. Voordeelig is het voor hen niet altijd. Als een gieter b.v. al ingericht is op al de grillen van zijn afnemers en dus een groot kapitaal in modellen gestoken heeft, is het voor hem allesbehalve plezierig, wanneer een concurrent met een 16-tal modellen een boldergieterij op kan zetten.

Het bezwaar van den gieter kan niet doorslaggevend zijn, want werven en reederijen hebben te beslissen. Worden deze bereid gevonden om van persoonlijke meeningen omtrent details af te zien en een “standaard”-bolder te accepteeren, dan is het ook in dit geval voor de hand liggend om den bolder geheel vast te leggen. Dit beeft een voordeel. Aan voorwerpen als bolders kan op werven meestal weinig zorg worden besteed en het ontwerpen ervan geschiedt op het gevoel. Bij de normalisatie echter, waar het werk eens en vooral en voor een groot aantal belanghebbenden gedaan wordt, loont het wel degelijk de moeite om ook aan deze onbelangrijke voorwerpen dc volle aandacht te geven. Zoo is de H.N.A. het eerst tot de ontdekking gekomen, dat de koppen van in de practijk gebruikelijke bolders in verhouding tot hun grondplaten overmatig sterk werden uitgevoerd. De standaard bolders volgens de H.N.A. zijn daarom belangrijk lichter uitgevoerd.

Naar ik vernomen heb, zon ook de meening van de Engelsche normalisatiecommissies zijn, dat een aanzienlijke reductie in de wanddikte der bolder-koppen toelaatbaar is. Kunnen werf en reederij geen genoegen nemen met een „standaard"- type dan kijken wij naar de uitwisselbaarheid. Lengte en breedte van de grondplaat bepalen deze in eerste instantie. Doorgaans wil men liefst gelijksoortige bolders op zijn schip hebben en ook de uitwendige vorm is dus van belang, maar in ieder geval is men in noodgevallen geholpen, wanneer op de plaats van een afgetrokken bolder in de eerste de beste haven een nieuwe zonder veel omslag kan worden geplaatst. In Duitschland en ook in Nederland is nu de toestand zoo, dat werven en reeders met een standaardvorm genoegen nemen, zoodat de bolder geheel vastgelegd is.
......

(H.N.A. = "Handelsschiff Normenausschuss")

Bedankt.
Een kleine kanttekening:
ik krijg de indruk dat het hier voornamelijk om zeeschepen gaat.

Het is typisch, dat op voornamelijk kempenaars, en spitsen dit soort bolders voorkwamen, en dan altijd iets naar achteren geheld.
Op dortmunders en grote sleepschepen, kan ik mij niet herinneren dat ik ze gezien heb. Op de willem 1 hadden wij ook van die bolders, en dan liep
aan de bovenkant ongeveer vijf cm van boven gezien, een knik hellend naar binnen, aflopen naar nul, aan de buitenkant van de bolder.

Hoewel off topic toch een opmerking.
Bart, naar mijn mening zijn dit ook de fijnste bolders die men zich kan wensen.
Maar volgens mij werden deze uitsluitend op Belgische en Zuid Nederlandse werven toegepast.

Bart, foto in het Straatsburgerdok in Antwerpen?
Groet, Kees.

Gegoten bolders in diverse soorten en maten. Zie LINK.

Goed gezien Kees. jaren zestig. Stook olie in het gangboord, wat een ellende. Ik denk op de achtergrond een plouvier tanker.
Moderator u kunt dit verplaatsen, en hier verwijderen.

De Hoge Sluis (toen nog hoog) Amsterdam met drie met ????? geladen aken
en twee geladen bokken bij de wal.

Collectie Stadsarchief Amsterdam, obj OSIM00004000722

Een tekening door Willem van de Velde de Oude uit circa 1655 toont ons een scheepje
wat door E. van Konijnenburg een Slechtaak genoemd wordt
en wat in 340 jaar tijd nauwelijks veranderde.

Dit is slechts een study van de kunstenaar, misschien dat het daarom een beetje een rotzooitje is aan boord
De slechtaak door Konijnenburg

Beste Pieter, even wat opmerkingen over Willem van de Velde. Wanneer er een schilder te vertrouwen is op het gebied van waarheidsgetrouw weergeven van hetgeen hij wil tekenen of schilderen dan is het wel Willem van de Velde. Hij is onder andere beroemd om zijn schilderijen van zeeslagen. Hij voer tijdens zo'n zeeslag tussen de oorlogsschepen rond in zijn jacht. Je kunt op zijn tekening vertrouwen. Alle rotzooi die aan boord te zien moet er werkelijk hebben gelegen. Het lijkt mij een schip dat niet meer inde vaart is. Het schip dat we zien is geen overboordige slechtaak maar een heuse samoreus. Ik zal proberen aan te tonen dat het schip op deze tekening een samoreus is. Ik begin met een tekening op pag. 114 uit het boek van Sopers.
Een kleine 17e eeuwse samoreus met een loos steventje.
Detail van het grote schilderij “Het Gezicht op Dordrecht” (181 x 669 cm) van Adam Willaerts uit 1629. Zes man zijn bezig om op deze eenmast samoreus het schoverzeil te strijken dan wel te hijsen. Er hangt een trap opzij om vanuit de boot aan boord te komen. Het is niet goed te zien wat er allemaal buiten boord hangt. Boegspriet en zwaarden ontbreken. [Collectie Dordrechts Museum]

Hier is de loze steven ook goed te zien. Detail van de verguld houten lijst uit 1682 van het Wijnkopersgilde te Dordrecht, de wijnstad van Holland. Het hing in de Wijnkoperskapel die in 1839 is gesloopt. De samoreus ligt tegen een kade onder de kraan waarmee de zware wijnvaten uit het schip werden gehesen. Net als het eerder afgebeelde schip heeft deze ook maar een mast en mist het de boegspriet en zwaarden. De tuigage verdient een grondige restauratie. Aardig detail is de kop op het helmhout. [Collectie Dordrechts Museum]

Deze tekening maakte ik in het Mauritshuis in Den Haag naar een schip dat voorkwam op een schilderij van Willem van der Velde.
Dit is dat bewuste schilderij uit 1658 van Willem van de Velde beschreven als “Het Statenjacht van Prins Frederik Hendrik en andere vaartuigen voor anker bij windstilte”. Deze samoreus had zwaarden, maar geen boegspriet. [Collectie Mauritshuis Den Haag]
De samoreus had een veel steilere heve dan de slechtaak. Maar ik moet toegeven er zijn verwantschappen. De overnaadse bouw en de loze steven.
Dan was er nog een enorm verschil in formaat. Ook de holte van de samoreus was groter dan die van de slechtaak.
Ik hoop dat ik iedereen overtuigd heb dat het schip op de tekening van Van de Velde een samoreus is. Zo niet dan hoor ik het wel.
Groet van K.T.
https://schepen-en-schippers-van-bergen- ... jouwweb.nl