Oud Amsterdam

Alles over binnenscheepvaart
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

botters blazer -  gem adam 010019000477.jpg
botters blazer - gem adam 010019000477.jpg (166.97 KiB) 1031 keer bekeken
Een botter(r) en een 'blazer'(l) voor anker of drijvende bij de visafslag aan de Westerdoksdijk Amsterdam (fragment)
Die 'blazer' lijkt me trouwens eerder een opgeboeide botter.

Beschrijving De Ruijterkade
Steiger Gemeentelijke Vishal.
Documenttype foto
Vervaardiger Olie, Jacob (1834-1905)
Collectie Collectie Jacob Olie Jbz.
Datering februari 1893 t/m maart 1893
Geografische naam De Ruijterkade
Inventarissen http://archief.amsterdam/archief/10019/40073746
Afbeeldingsbestand 010019000477
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Sperwer
Berichten: 57
Lid geworden op: 10 dec 2018 22:47

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Sperwer »

Dit zijn Volendammer Kwakken, een groot soort botter (15,80 mtr.).
Behalve de verschillen in afmetingen, een botter meet over het algemeen 12,50 mtr., zijn er nog meer verschillen, zoals een tot achter de mast doorlopend voordek, het ontbreken van de specifieke 'zwaardbolder', zoals de botter die kent enz.
En zo nog het een en ander, dat voor hier wellicht te ver voert.

M.vr. groet,
Sperwer
Roy
Berichten: 4732
Lid geworden op: 06 feb 2011 20:32

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Roy »

Van mij mag je het helemaal uitleggen hoor.
Ik ben eigenlijk best wel nieuwsgierig hoe je deze scheepstypen uit elkaar houd.
Persoonlijk heb ik n.l. niet zoveel kaas van deze scheepstype gegeten !. :wink:

m.v.g., Roy.
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

Ook ik ben nieuwsgierig en vooral ook omdat ik op de foto niet kan onderscheiden of er wel geen zwaardbolder is
en tot waar het voordek doorloopt.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Sperwer
Berichten: 57
Lid geworden op: 10 dec 2018 22:47

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Sperwer »

Tja, vroeger hield een boer ook gemakkelijk zijn koeien uit elkaar.
Ik was ooit scheepstimmerman,( later schipper, vnl. in de professionele zeil-passagiersvaart) en heb nog al wat aan dit soort vaartuigen gewerkt.
Kan dus wel een pluut van een bons onderscheiden of een blazer van een botter of een schokker van een tjotter.
Bij die laatste twee zijn de verschillen wel heel groot, maar ik geef het toe dat bij sommige scheepstypes de verschillen, althans voor de leek, wel lastig te herkennen zijn.
Wie herkent nu nog een zeeuwse hengst, laat staan een lemmer hengst.

Groet,
Sperwer
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

Ik zou toch graag willen weten waar je die kenmerken van de zwaardbolder en het doorlopende dek bij een kwak vandaan heb.
Anders kan ik moeilijk bepalen of ik dat in 'Binnenvaarttaal' op moet nemen of niet.
(Dit is wel een beetje off-topic, maar het moet maar even. De Amsterdamse visafslag was immers belangrijk voor de Volendammers, zullen we maar zeggen).
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Berghout-2
Berichten: 283
Lid geworden op: 13 mei 2017 15:55
Locatie: Koudum

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Berghout-2 »

pieter53 schreef: 17 dec 2019 07:58 Ik zou toch graag willen weten waar je die kenmerken van de zwaardbolder en het doorlopende dek bij een kwak vandaan heb.
Anders kan ik moeilijk bepalen of ik dat in 'Binnenvaarttaal' op moet nemen of niet.
(Dit is wel een beetje off-topic, maar het moet maar even. De Amsterdamse visafslag was immers belangrijk voor de Volendammers, zullen we maar zeggen).
Tja Pieter, jouw eenvoudige vraag is nogal veelomvattend om te beantwoorden.
Heel in 't kort: de meeste botters waren tussen de 12,5 en 13,5 meter lang, hadden de waterbalk (de waterkering op het voordek, tevens steun van de kluiverboom) voor de mast, waarbij de plecht (= voordek) doorliep tot de achterkant van de mast.
Enkele botters Vooral Urkers) hadden een plecht die verder doorliep achter de mast, waarbij de waterbalk dan achter de mast lag.

De zwaarden hingen/hangen aan een zwaardbolder, een extreem sterk eiken spant dat op de deken staat en boven het boord uitsteekt. Alleen bij botters met een langere plecht hingen de zwaarden aan gesmede haken die op de achterlijk geplaatste waterbalk bevestigd waren.

Bij Volendammer Kwakken (dat is een pleonasme, want alle kwakken waren Volendams) liep de plecht ook door tot voorbij de mast.
Aangezien de twee schepen op de foto kwakken zijn, kun je er van uitgaan dat ze geen zwaardbolders hebben die boven het boeisel uitsteken.
Overigens kun je aan een aantal dingen zien dat het twee kwakken zijn: het formaat (kwakken zijn inderdaad groter), de hoge boeiïng en het relatief hoge achterschip.
Botters en kwakken hadden/hebben ongestaagde masten, dus masten zonder wanten. Alleen een massieve voorstag was aanwezig.
Om de mast overeind te kunnen houden, is er een extreem zwaar "zeilwerk" aanwezig, een soort samengesteld raamspant, bestaande uit een mastbank onder het dek, zware knieën aan weerszijden onder de mastbank, een bosje oplangers in de huid, een aantal zitters in de kimmen, een stel zware leggers op het vlak en tenslotte een kolsum met daarin een drieplanks-mastkoker.

De meeste gewone botters visten met staand want op bot, of met een dwarskuil, of in span aan een kuil.
De meeste kwakken (die door hun grotere formaat meer trekkracht hadden) visten in span aan een wonderkuil of voor de wind aan een kwakkuil met twee kwakkebomen die aan weerszijden vanaf het achterschip naar beneden staken, nèt niet op de bodem.

Volendammers visten van oudsher vooral op garnaal, die 's nachts in enorme hoeveelheden in Amsterdam werden afgeleverd. Volgens Eibert den Herder kon dat oplopen tot 400 ton levende garnaal per nacht!
De kwakken gingen ten anker ter hoogte van het latere centraal station (het IJ was nog zout!), aan lange ankertrossen met zeil omhoog, zodat de kwakken flink gierden. Zo bleef de garnaal in leven in hun bunnen.
Dan kwamen de handelaren/venters aangeroeid met een hobbelschuit op sleep. Als de handelaar zijn juiste kwak gevonden had in het donker, dan liet hij de hobbelschuit (een soort ronde roeiboot) half vollopen door de stop uit de bodem te trekken. De garnaal werd dan levend overgeschept naar die hobbelschuit, waarna de handelaar/venter terugroeide naar de stad. Omdat garnaal in beweging moet blijven (anders gaat-ie dood), was er een kind mee dat als enige taak had om heen-en-weer te lopen over het doftje van de hobbelschuit. Menig kind is zo ('s nachts!) overboord geraakt en verzopen.
Toen het station gebouwd werd, moesten de kwakken verder oostwaarts ten anker, wat nòg meer kinderlevens kostte (want verder roeien).
Met de bouw van de Oranjesluizen rond 1870 was het over met de garnalenhandel.

Dit is dus heel in het kort.....
Wim.
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

Dank je Wim voor de uitgebreide uitleg.

De foto stamt natuurlijk uit een tijd dat het Centraal station er al wel was (anders was Jacob Olie verdronken) en sinds 1872 heet dit stuk water het afgesloten IJ en moest men bij de Oranjesluizen schutten om bij Amsterdam te komen (en moesten de hobbelschuiten dus hun water van de botters krijgen?)

Ook ben ik het niet geheel eens met de stelling "Aangezien de twee schepen op de foto kwakken zijn"
Het rechter scheepje toont duidelijk een boeisel dat naar voor toe steeds smaller wordt.
Crone schrijft juist (blz.246)
'"De Volendammer kwak onderscheidt zich doordat het boeisel boven het berghout naar voren breeder blijft, terwijl het bij de gewone botter daar versmalt." Ook Haalmeijer en Vuik (in Buizen, Bommen enz.) zeggen iets dergelijks.
De linker is mogelijk wel een kwak, maar het kan, naar mijn mening, ook een koopschuit zijn. Dezen waren, zo stelt men, namelijk een slagje groter dan de botter, maar een maatje kleiner dan de Kwak.
Persoonlijk vind ik het altijd verdomd lastig om maten te schatten en dat geldt zeer zeker ook voor foto's waar lensvertekeningen ook nog eens roet in het eten kunnen strooien.

Hieronder dan de BLAZER opdat we toch weer in het hart van Amsterdam, het IJ :D , terug zijn.
blazer 1894 ruyterkade jacob olie 10019A001199_archief_amsterdam fragment.jpg
blazer 1894 ruyterkade jacob olie 10019A001199_archief_amsterdam fragment.jpg (169.75 KiB) 762 keer bekeken

Beschrijving De Ruijterkade
Terrein van de Gemeentelijke Vishal. Op de achtergrond is H.M. Monitor 'Cerberus' aan de Veesteiger. Jongens Olie.
Documenttype foto
Vervaardiger Olie, Jacob (1834-1905)
Collectie Collectie Jacob Olie Jbz.
Datering 8 november 1894
Geografische naam De Ruijterkade
Inventarissen http://archief.amsterdam/archief/10019/40074101
Afbeeldingsbestand 10019A001199

Ik vroeg me af waar dat garnalenverhaal vandaan kwam, want ik had er nooit van gehoord. Nu liep ik er vandaag (18-12-19) tegenaan.
Het is ietsje anders, maar, ook al ontbreken de hobbelschuiten, ik ga er van uit dat deze verhalen verteller de bron is.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Kapitein Spok
Berichten: 2442
Lid geworden op: 11 apr 2012 22:31

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Kapitein Spok »

Dit is dus heel in het kort.....
Berghout maar wel heel interessant!!

Sperwer je zegt:
Kan dus wel een pluut van een bons onderscheiden of een blazer van een botter of een schokker van een tjotter.

Dat riep bij mij herinneringen op aan mijn eerste boek, gekregen van Sint Nicolaas 1963, toen ik twaalf jaar oud was.
De "SCHOONHEID ONZER BINNENSCHEPEN geschreven en getekend door W.J. Dijk en uitgegeven door uitgeverij Ploegsma Amsterdam
Dus is het volgens mij volledig "on topic" om twee plaatjes uit dit nog altijd door mij gekoesterde fantastische boek te plaatsen.
Want eerlijk gezegd, ondanks het mooie boek, en de prachtige tekeningen kan ik na 56 jaar nog geen pluut van en blazer onderschieiden, snik :oops: en dan bedoel ik niet een ander vaartuig, maar mooi blijft het.
blazers.jpg
blazers.jpg (158.47 KiB) 754 keer bekeken
Pluut.jpg
Pluut.jpg (139.41 KiB) 754 keer bekeken
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

kwak foto nico vader.jpg
kwak foto nico vader.jpg (316.39 KiB) 735 keer bekeken
Foto: Nico Vader, Museumwerf Vader, Broek op Langedijk.

Een kwak
Het enige plaatje dat ik kon vinden dat zicht op de zwaardophanging geeft.
Vergis ik mij of lijkt het er op dat de achterste waterlijst direct tegen de achterkant van de mast zit?
Nee toch niet, maar het scheelt niet veel....

Link naar video op YT
https://tinyurl.com/rnk58kf
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Plaats reactie