Oud Amsterdam

Alles over binnenscheepvaart
Berghout-2
Berichten: 283
Lid geworden op: 13 mei 2017 15:55
Locatie: Koudum

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Berghout-2 »

Ik vermoed dat de kern van de "kist" het gietijzeren gewicht is, met daaromheen enkele gietijzeren platen en broodjes voor het nauwkeurige balanceren.
Dat is ook gebruikelijk.
Het grote gietstuk heeft een soort grote zaagtandvorm, waarmee hij extra goed in het hout van de mast grijpt om te voorkomen dat-ie afzakt.
Voor zo'n relatief kleine mast is een dikke ton ballastgewicht vrij normaal.
Dat gaat inderdaad ten koste van het laadvermogen, maar daar staat tegenover dat er geen bokkepoten en maststrijklier meer nodig zijn (die bijelkaar ook een paar honderd kilo wegen), en dat het strijken en zetten heel veel sneller gaat, wat vooral belangrijk is als er veel bruggen worden gepasseerd.

Er kleven wel risico's aan varen met een gestreken mast met contragewicht. Als het schip door ruw water gaat rollen, kan de mast uit de mastkoker kantelen door het hoge zwaartepunt van het ijzer. En dan zijn de rapen gaar.
Wim.
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

Bedankt voor de informatie Wim.
Maar wat weegt nu een houten mast eigenlijk?
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
k-k
Berichten: 6007
Lid geworden op: 23 dec 2008 13:04
Locatie: Oostvoorne

Re: Oud Amsterdam

Bericht door k-k »

Pieter, Grenenhout heeft een s.m. van 0,54. Inhoud van de mast in liters x s.m. geeft gewkicht in kilo's. Een 20 meter lange grenen mast met een gemiddelde diameter van 30 cm zal dan 763 kg wegen. Waarschijnlijk schat ik de gemiddelde diameter wat te fors in. Gr. Klaas
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

Gedroogd Amerikaans Grenen staat in mijn lijstje als 0,81 kg/dm³...
https://www.debinnenvaart.nl/binnenvaar ... ingen#hout
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Berghout-2
Berichten: 283
Lid geworden op: 13 mei 2017 15:55
Locatie: Koudum

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Berghout-2 »

Tja, wat weegt een mast?
Elke mast is maatwerk, en de soortelijke massa's de in tabellen staan zijn gemiddelden, waarbij flinke afwijkingen mogelijk zijn.
Ik heb in mijn werkplaats bijvoorbeeld enkele droge balken super-harsrijk Amerikaans grenen (pitchpine) liggen die zouden zinken.
Verder heb ik een paar jaar geleden van een Lariks balk (werd een ongestaagde mast voor een botter) aan beide kanten een blok afgezaagd, nauwkeurig gemeten en gewogen. Het blok van de voet van de boom had een sg van 0,892 en van de top 0,736. Dezelfde boom dus. Maar onderin zit veel meer hars.

Zo'n bottermast weegt een kleine ton, inclusief het beslag dat vrij licht is. De voet is zwaar, ongeveer 36x36 cm, terwijl de top heel dun is, bij de hommer ongeveer 16 cm. Deze sterke verjonging is omdat de mast puur op buiging wordt belast met een inklemming aan de voet.

Een even lang tjalkenmastje (ca. 13 meter) zou ongeveer even zwaar zijn, maar met een veel dunnere voet (ca. 24x24 cm) en veel dikkere top (ca 20 cm) en met veel zwaarder beslag. Dat is omdat zo'n mast vooral op knik belast wordt, met zware trekspanning aan de wanten.

Een tjalken/klippermast op een modaal charterschip is ongeveer 20 tot 26 meter. Voetmaat vaak ongeveer 36 cm, hoewel ik ook wel eens een mast heb geleverd met een voet van 48x48 cm. Gewicht van dit soort masten is in doorsnee tussen de anderhalve en drie ton zonder beslag.

De zwaarste (maar niet de langste) mast die ik heb geleverd was voor de Friese maatkast Rival. Ik kocht daarvoor een Douglas boom van 9,5 kuub, gewicht 8 ton, lengte 26,5 meter. Toen hij klaar was woog de mast bijna 3 ton, plus enkele honderden kilo's topbeslag.

Dit is even in vogelvlucht. Er is natuurlijk nog heel veel meer over te vertellen.
Trouwens, qua houtsoort voor masten is Pitch pine superieur. Maar niet meer te leveren want er heeft in het verleden een ware roofbouw plaatsgevonden. Als tweede, maar nog steeds uitstekende, keus ga ik voor zuid-Duitse lariks, gegroeid op 600 tot 900 meter hoogte.
Derde keus is douglas, dat in zeer zware maten leverbaar is.
Voor verlijmde (samengestelde) masten is Oregon favoriet, in de kwaliteit Clear&Better, hoewel ook geselecteerd vurenhout fantastisch is (niet van de gamma).
Wim.
pieter53
Berichten: 8754
Lid geworden op: 17 feb 2007 18:16
Locatie: Amsterdam
Contacteer:

Re: Oud Amsterdam

Bericht door pieter53 »

Bedankt! Erg interessant. We hebben nu tenminste enig idee.
Pieter Klein, Amsterdam
Afbeelding
Hoe meer je weet, hoe beter je beseft dat er nog zo veel meer te weten valt....
Kapitein Spok
Berichten: 2442
Lid geworden op: 11 apr 2012 22:31

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Kapitein Spok »

Wim leuke info.

De mast op de Jolles was volgens het bestek uit 1891: van Amerikaans Greenen, vanaf de bout tot de krans 50vt dik 13"met voldoende top.
Mijn vader sprak altijd van pitchpine.
Daar was ook de buikdenning van waarvan de laatste plank het (wel uiteindelijk half zo lang en breed als origineel) 76 jaar heeft volgehouden.
Deze plank was herkenbaar omdat er van origine aan elke einde een ring in zat, omdat hij te zwaar was om zonder takels te tillen.
Wanneer je er een zaag of schaaf in zette rook het hele ruim naar grenenhout.

Grappig dat je terloops opmerkt dat het vurenhout uit de Gamma niet van uitzonderlijke kwaliteit is.
Toen de oude roef gesloopt werd heeft mijn vader ons goed ingeprend dat we "Koperwijksvuren" in handen haden en dat we nooit meer dergelijke kwaliteit zouden vinden. Bedoel je wellicht dat soort vuren, of bestaat dat echt niet meer?
Berghout-2
Berichten: 283
Lid geworden op: 13 mei 2017 15:55
Locatie: Koudum

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Berghout-2 »

Met het risico dat we volgens sommigen te ver off-topic gaan:
Dat was een flinke mast op de Jolles. 50 voet van bout tot hommer (=krans) is 15 meter. Daarbij een dikke meter onder de bout en een meter of 5 tot 6 boven de hommer, dat maakt 21 tot 22 meter. Voor die tijd was dat heel wat.

Koperwijks vuren was vroeger het neusje van de zalm. Het werd geëxporteerd vanuit Kopervik, een havenplaatsje aan de Noorse westkust.
Hiervandaan werd alleen de allerbeste kwaliteit vuren verscheept, plank-voor-plank geselecteerd, langzaam gegroeid.
Ik heb een tijdje een Deense Junior gehad, een prachtig overnaads zeilbootje van nog geen 6 meter. Het was in 1952 gebouwd van Koperwijks vuren, en tot 12 jaar geleden (toen ik 'm verkocht) was-ie in smetteloze staat. (Nu helaas uit het oog verloren)

Vurenhout is een onderschatte houtsoort, misschien wel omdat het zo overvloedig verkrijgbaar is. Het was heel gebruikelijk dat op klippers en tjalken een Amerikaans grenen (=pitch pine) mast stond, maar dat er een vuren giek was. Licht, buigzaam, schokbestendig.
Ook bij hijstuigen op motor(beurt-)schepen was er dikwijls een vuren giek.

Trouwens, het dure Sitka Spruce is eigenlijk ook gewoon vuren, maar net zoals bij Koperwijks vuren speciaal geselecteerd.
En de klankbodems van Steinway vleugels en vele andere muziekinstrumenten zijn ook van .......vuren!

Wim.
Binnenvaarder
Berichten: 2461
Lid geworden op: 19 feb 2005 22:37
Locatie: Ridderkerk

Re: Oud Amsterdam

Bericht door Binnenvaarder »

Wel niet stokoud, jaren 70, ADM dok 4.
Mvg.
Geert
Bijlagen
ADM dok4.jpeg
ADM dok4.jpeg (194.43 KiB) 1169 keer bekeken
Goede mensen hebben geen regels nodig om hun verantwoordelijkheid te nemen, terwijl slechte mensen altijd een manier zullen vinden om de regels te omzeilen (Plato)
kabo
Berichten: 3430
Lid geworden op: 08 jul 2017 15:56

Re: Oud Amsterdam

Bericht door kabo »

w.barentz.jpg
w.barentz.jpg (128.49 KiB) 1017 keer bekeken
Velserbrug met een bekende verschijning op weg naar de Zuidpool. En de papierfabriek van v. Gelder op de achtergrond.
gr. Bas
Plaats reactie