P. Smit Jr. (de geelbanders).

Alles over de sleep en duwvaart op zee en op de binnenwateren
Robert Delhaye
Berichten: 439
Lid geworden op: 05 jul 2011 12:07
Locatie: London SW1, UK

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Robert Delhaye »

De herstructurering van de vloot: wat de namen willen zeggen

Nadat Piet Smit Jr. op 1 januari 1913 (nu 100 jaar geleden dus), z'n bedrijf aan de heer D.G. van Beuningen had verkocht, vroeg laatstgenoemde aan de directeur van de sleepvaartonderneming, dher Van Ouwerkerk om een begin te maken met de herstructurering en modernisering van de vloot. Dit hield in dat een groot aantal boten een nieuwe naam kreeg, er werd immers een systeem ingevoerd, dat samenhing met het aantal ontwikkelde paardekrachten dat de machines konden ontwikkelen:

De kleinste slepers (tot 100 ipk) kregen de naam van een haven, bijvoorbeeld 'Rijnhaven'.

De midenklasse boten (met ca. 120 ipk) kregen de namen van steden, bijvoorbeeld 'Venlo' of 'Leiden'.

Sleepboten van ca. 160 ipk kregen de naam van een rivier, zoals 'Lek' of 'Noord'.

De grotere vermogens van rond de 300 ipk kregen de naam van een land, zoals 'Frankrijk', 'Noorwegen', 'Nederland'...

De sterkste sleepboten (rond de 500 ipk) kregen de naam van een werelddeel of een belangrijk gebied: 'Europa', 'Afrika', 'Java'. In 1926 werd daar nog een grote krachtpatser aan toegevoegd: de Siberie, bijgenaamd "de Beer", de triple expansiemachine leverde 590 ipk, in reclames afgerond op 600 ipk. De Siberie had bovendien een ijsbrekersteven en was voorzien van een systeem om via het over- en terugpompen van water in tanks, ingebouwd op diverse punten in het vaartuig, het zwaartepunt van de sleper dusdanig te kunnen variëren dat het zichzelf kon loswrikken uit vast ijs.

In 1927 werden 2 kleinere zusjes van de Siberie, op eigen werf, gebouwd: de Italie en de Engeland, beide 300 ipk sterk

Voor de kleinere sleepklussen werden in 1928 dertien vrijwel identieke sleepboten op de werf van Piet Smit Jr. gebouwd. Ze waren twintig meter lang, hadden ieder 160 ipk en kregen de namen van rivieren, zoals Regge, Zaan, Rotte en Zijpe.
Tijdens de strenge winter van 1929 werden ze succesvol ingezet als ijsbreker. Dezelfde winter was ook de vuurdoop voor de krachtige Siberie. Overal waar ze werd ingezet (de masten en schoorsteen waren neerklapbaar ivm bruggen) kwamen drommen mensen dit toonbeeld van kracht bewonderen.

In 1930 kwam er voor de assistentie van middelgrote zeeschepen de 275 ipk sterke Noorwegen bij. In hetzelfde jaar nog de iets sterkere (300 ipk) Spitsbergen.

De in 1931 gebouwde Afrika had met 550 ipk bijna evenveel vermogen als de Siberie. Zowel de Siberie als de Afrika waren onder klasse gebracht en mochten op zee varen. Vijf jaar later kocht Leen Smit & Co's Internationale Sleepdienst de Afrika. Het schip werd herdoopt in Maas (III). Om het even ingewikkeld te maken: de in 1918 voor Van der Schuyt in Papendrecht gebouwde kleine zeesleper Beatrix werd in 1919 aan de Internationale Sleepdienst verkocht, waar het de naam Maas (II) kreeg. Enkele maanden nadat de Afrika van eigenaar wisselde, ging deze Maas (II) op haar beurt naar Piet Smit Jr., waar de sleper herdoopt werd in Java.
In 1936 kocht Piet Smit Jr. opnieuw een sleepboot van L. Smit, te weten de Waterweg, dit schip werd herdoopt in Borneo.

Op 1 juli 1931 kwam het tot de oprichting van een sleepvaartcentrale voor de havensleepdiensten in de Rotterdamse haven. Dit was hard nodig om tot een verdeelsleutel te komen. Meer daarover, en de rol van Piet Smit Jr. hierin, de volgende keer. En de verdere ontwikkelingen in de vloot natuurlijk, zoals de eerste motorsleepboot voor het bedrijf.

met dank aan Nico J. Ouwehand en Nationaal Sleepvaart Museum, Maassluis

groeten,
Robert
Kapitein Rob
Berichten: 316
Lid geworden op: 21 nov 2010 13:15
Locatie: Rhenen - Holland

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Kapitein Rob »

Kijk, dit is leuk en leerzaam want nu krijgen we ook wat solide achtergrondinformatie. Bedankt dat je dit met ons wilt delen Robert.
Kapitein Rob
Berichten: 316
Lid geworden op: 21 nov 2010 13:15
Locatie: Rhenen - Holland

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Kapitein Rob »

Hier nog even de gegevens van de eerder geposte "Finland".

Finland
Casco gebouwd in 1918 bij Scheepswerf v/h de Groot & van Vliet, Slikkerveer (Bouwnr. 76)
In 1921 Afgebouwd bij Machinefabriek & Scheepswerf van P. Smit Jr., Rotterdam (Bouwnr. 313)
Brandmerk: 3697B. Rott. 1928 / IVR 23.03697 / Brandmerk: 2606B. Amst. 1951 / IVR 20.02606.
L x B x D = 22,48 x 5,27 x 2,20 m. 63 brt. 1 schroef.
Triple 3 cilinder stoommachine van Piet Smit Jr. 225 ipk.
In 1951 nieuwe ketel van Verschure. 225 ipk.


1921: “Finland”, N.V. Stoomsleepdienst v/h Piet Smit Jr., Rotterdam.
1931: “Arabe”, In charter bij Anglo-Algerian Coaling Company, Oran (Algerije)
1936: “Finland”, N.V. Stoomsleepdienst v/h Piet Smit Jr., Rotterdam.
1943: “Finland”, Voedseltransporten Amsterdam/Lemmer.
1949: “Hercules”, N.V. Steenkolen Handels Vereeniging, Utrecht.
1951: “Hercules”, N.V. Steenkolen Handels Vereeniging, Amsterdam.
1955: “Hercules”, Utrecht N.V. Transport-en Handelsmaatschappij Steenkolen, Utrecht.
1965: “Delfshaven”, ’s Gravenhaagse en Vlaardinger Stoomsleepdienst, Vlaardingen.
1974: “Hercules”, Havenreinigings-en Transportbedrijf B.V., Vlaardingen.
1976: “Finland”, Daniel C. Vastenhout, Rotterdam (Stoomstichting Nederland, Maassluis)
MdB
Berichten: 506
Lid geworden op: 02 jan 2005 10:38
Locatie: Wormerveer
Contacteer:

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door MdB »

Daniël C. Vastenhout is inmiddels overleden.
Vermoedelijk zit nu zijn zoon in de stichting als eigenaar
Roy
Berichten: 4732
Lid geworden op: 06 feb 2011 20:32

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Roy »

Prachtig dit overzicht van P.Smit Jr. Robert !.
Krijgen de z.g. Zuiderzee boten ook een apart plaatsje ?. 't Zou best wel interessant zijn.

m.v.g., Roy
Jan van der Doe
Berichten: 8531
Lid geworden op: 30 dec 2004 16:02
Locatie: Fergus, ON
Contacteer:

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Jan van der Doe »

Afbeelding
Australie


Australië
Gebouwd in 1957 bij Scheepswerven v/h H.H. Bodewes, Millingen a/d Rijn. (Bouwnr. 513)
Brandmerk: 9894B. Rott. 1952 / IVR 23.09894.
L x B x D = 25,60 x 6,30 x 2,88 m. 49 brt. 1 schroef.
2 x 4tew. 6 cilinder dieselmotoren van Stork-Ricardo. 564 ipk.

Gehermotoriseerd in 1998:
1 x 4tew. 6 cilinder dieselmotor van Cummins-Wärtsilä (type 6L170) 900 ipk.

1957: “Australië”, N.V. Nederlandsche Stoomsleepdienst v/h Piet Smit Jr., Rotterdam.
1971: “Australië”, Smit-Spido N.V., Rotterdam.
1973: “Australië”, Vigilanter Holding B.V., Rotterdam.
1973: “Australië”, Piet Smit Sleepdienst B.V., Rotterdam.
1975: “Australië”, Smit-Vos B.V., Rotterdam.
1979: “Maasstroom 10”, Gebr. Vos Transportonderneming C.V., Nederhemert.
1980: “Maasstroom 9”, Firma Gebr. Vos C.V., Nederhemert.

Afbeelding

Afbeelding
als "Maasstroom 9"
foto en info: L.Smith en eigen foto
Vriendelijke groet
Jan.


Varen is noodzakelijk
Leven niet
Kapitein Rob
Berichten: 316
Lid geworden op: 21 nov 2010 13:15
Locatie: Rhenen - Holland

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Kapitein Rob »

Die middelste foto is mooi Jan! Op het eerste gezicht lijkt dat Maassluis, maar de gebouwen kloppen niet. Ik zie
wel verschillende kotters liggen met de aanduiding VL. Vlaardingen?
Roy
Berichten: 4732
Lid geworden op: 06 feb 2011 20:32

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Roy »

Het is inderdaad Vlaardingen Rob.
Vlaggetjesdag krijgen we er gratis bij.
De wat zwaardere boten lagen eigenlijk allemaal in Vlaardingen. Dit, om de tankers in 1e- en 2e Pet. alsmede de Botlek te bedienen. Ook de 2 slepers van V.O. lagen daar.

m.v.g., Roy
Robert Delhaye
Berichten: 439
Lid geworden op: 05 jul 2011 12:07
Locatie: London SW1, UK

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Robert Delhaye »

Op 1 juli 1931 werd de sleepvaartcentrale opgericht, dit om de havenassistentie evenredig en eerlijk over de diverse maatschappijen te verdelen. De initiatiefnemer was de heer Vuyck Jr, een directielid van L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst.
Met zoveel partijen, waaronder uiteraard ook Piet Smit Jr, was het niet gemakkelijk om tot een verdeelsleutel te komen, maar uiteindelijk was het toch zover.
Eén partij, de sleepdienst 'Volharding' van de heer A. Hoogslag, kon zich niet met deze gang van zaken verenigen. Hij nam ontslag en richtte de N.V. Onafhankelijke Sleepdienst op. Al snel had hij 12 sleepboten in de vaart, en twee maanden voor de opening van het coördinerende samenwerkingsverband, kortweg de 'centrale' genoemd, had hij zijn onderneming in stelling gebracht. De heer Hoogslag hanteerde zeer aantrekkelijke tarieven en er was dus grote belangstelling voor de 'Onafhankelijke'.
Door deze scherpe concurrentie ontstond er veel onrust in de haven, hetgeen de tarieven niet ten goede kwam. Deze situatie kon niet blijven voortduren, daar het risico bestond dat één der betrokken partijen in financiële moeilijheden zou komen.
Een toevallige ontmoeting echter, tussen de heren A. Hoogslag van de 'Onafhankelijke' en de heer D.G. van Beuningen (Piet Smit Jr) leidde tenslotte tot het tekenen van de vrede. Op 1 juli 1933 werden de sleepdiensten de 'Onafhankelijke' en de 'Volharding' samengevoegd onder de naam 'Vereenigde Onafhankelijke Sleepdienst (V.O.S.) met A. Hoogslag als directeur.
Met dank aan Piet Smit dus!

groeten,
Robert
Robert Delhaye
Berichten: 439
Lid geworden op: 05 jul 2011 12:07
Locatie: London SW1, UK

Re: P.Smit JR. (de geelbanders)

Bericht door Robert Delhaye »

De oorlogsjaren:

In de jaren dertig werd geëxperimenteerd met diverse stoomketels en daaraan gekoppelde machines. Ketels met nauwe vlampijpen bleken minder geschikt, omdat het kolenverbruik erg groot was. Gekozen werd voor wijdere pijpen met een natuurlijke trek. Motorboten waren aan het eind van de jaren twintig elders al op kleine schaal in gebruik.
Een enorme stimulans tot het gebruik van dieselmotoren in de sleepvaart was het in de vaart brengen van de motorzeesleper Zwarte Zee (III) van L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst. De motoren van dit schip hadden een vermogen van in totaal 4200 pk, en was daarmee de sterkste ter wereld.
Voor de kleinere havensleepboten bleken motoren halverwege de jaren dertig meer bedrijfszekerheid te bieden dan voorheen het geval was.
De eerste nieuwe sleepboot voor Piet Smit die met een motor werd uitgerust was de Linge, dit was in 1935. Het vermogen bedroeg 200 pk.
Het voordeel van de motorsleepboot is natuurlijk dat ze directer kunnen reageren en met minder personeel toekomen, een nog groter voordeel was natuurlijk de brandstofbesparing, alleen al omdat motorsleepboten niet hoeven te worden opgestookt om te kunnen varen.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bestond de vloot van Piet Smit Jr. uit 63 stoomsleepboten en 8 motorslepers. Dat was een enorm aantal. We zien wel dat de motorsleepboot de stoomsleper nog lang niet had verdrongen.

Het wel en wee van een aantal P. Smit sleepboten gedurende de oorlog:

De Spitsbergen viel al snel in Duitse handen en werd de Spitzbergen. De Maas (ex-Afrika) wer de LAZ 44 (LAZ betekend Lazaret, zogenaamd een instituut voor hospitaal- en reddingsschepen, maar in werkelijkheid een dekmantel voor spionageactiviteiten. Toen deze organisatie werd opgeheven werd de Maas herdoopt in ZRD 20. ZRD stond voor Zeereddingsdienst, ook een camouflagenaam. Tenslotte werd ze gewoon ingelijfd bij de Kriegsmarine.
De Linge werd grijs geschilderd en kwam in Duitse dienst, onder andere in Scheveningen.
De Java zonk, na in 1941 in beslag te zijn genomen, in 1944 bij Walcheren.
De Borneo werd al in 1940 ingelijfd bij de Kriegsmarine en kwam zes jaar later als BS 6 bij het Bergungsschiffe Verband.
De Noorwegen kwam eveneens in Duitse dienst.
De Sibarië kwam afwisselend in Duitse dienst en dan weer in de havendienst. Het schip werd een tijdje verstopt in de Biesbosch, dat duurde echter niet lang omdat de bezetter dreigde de directie te fusilleren als men niet onmiddelijk het verstopte vaartuig weer te voorschijn zou halen. 's Nachts werd de Siberië, afgemeerd aan één touw, weer in Rotterdam gesignaliseerd.
Na 'Dolle dinsdag' op 5 september 1944 was het hek helemaal van de dam en grepen de Duitsers alles wat maar kon varen.
De Schie werd een dag later, op 6 september, gevorderd. Het schip kreeg een voor een sleepreis, maar op 12 september werd het schip bij IJzendoorn in de Neder Betuwe beschoten, waarbij kapitein Provoost jammerlijk om het leven kwam.
Het resultaat van bovenstaande, en nog veel meer actie's door de Duitsers, was dat de sleepdienst van Piet Smit op 5 mei 1945, de dag van de bevrijding, nog slechts de beschikking had over één sleepboot: de Krammer.

Vijf man van de sleepdienst verloren in actieve dienst gedurende de oorlog hun leven...

Toen de bevrijding een feit was begon men met man en macht de gezonken boten te lichten, kapotte slepers te repareren en verstopte boten weer in dienst te stellen. Op 10 juni 1945 kon de sleepdienst, door bovenmenselijke inspanningen, 11 sleepboten aanbieden aan de maatschappij die het herstel van de dijken rond Walcheren ter hand had genomen.
Nog eens 14 sleepboten konden van derden worden gehuurd.
De Spitsbergen, nog steeds in oorlogsgrijs, heeft zich in Zeeland zeer verdienstelijk gemaakt.
Geleidelijk werden grotere boten, die door de bezetter naar allerhande bestemmingen, tot Noorwegen toe, waren gebracht, weer teruggevonden en naar Rotterdam gebracht.
De gezonken Java werd gelicht en gerepareerd, dat gebeurde in 1947.
Enkele boten werden nooit teruggevonden, zoals de Utrecht die na een voltreffer in het Duitse Magdeburg uit het oog werd verloren. Naspeuringen hadden geen zin, want Magdeburg kwam na de oorlog in de DDR te liggen. Ook de Schelde en de Zweden konden niet meer getraceerd worden en konden eveneens als verloren worden geboekt.

Tijdens de oorlog ging overigens ook het complete archief van Piet Smit verloren. Dat gebeurde tijdens het bombardement op Rotterdam waarbij de panden aan de Boompjes in vlammen opgingen (mei 1940). Ook een fraai zilveren model van de Siberië smolt geheel in de vlammenzee.

Dankzij de bedrijfsleider / procuratiehouder K.G. Knupfer, die de behoefte voelde om zoveel mogelijk feiten en wetenswaardigheden alsnog vast te leggen bleef er toch nog het een en ander op papier bewaard voor het nageslacht. Dat deed hij in grote trekken in 1944 en aanvullend in 1952.

Over de opbouw van de vloot (en de kantoorpanden) en de modernisering, de volgende keer.
Eerst hoop ik dat de specialisten weer wat mooie foto's plaatsen.

Met dank aan Nico J. Ouwehand en Nationaal Sleepvaart Museum, Maassluis

groeten,
Robert
Plaats reactie