Motorsleper Unterwalden.

Alles over de sleep en duwvaart op zee en op de binnenwateren
Pieter Bindt

Motorsleper Unterwalden.

Bericht door Pieter Bindt »

Mijn naam is Pieter Bindt en ben geboren op 15 April 1940 in Oostzaan (N-H)
Ik heb als machinist in 1962-63 op de Unterwalden gevaren. Om enige gegevens te verstrekken moest ik in het verleden graven. Ik was toen 22-23jaar en ben nu 71 maar ik doe mijn best.
Hier volgen enkele gegevens die sommigen van u misschien al weten.

De motoren
De Unterwalden beschikte over 4 Sulzer motoren van het type 9TD29 (9cil twee takt diesel boring 290mm). Het vermogen van deze motoren was 1.000 pk per stuk. Het schip had dus een totaal motorvermogen van 4.000 pk die d.m.v. van 4 schroeven voor de voortstuwing zorgden. Iedere werkende zuiger had ook zijn eigen spoelpomp. Dit in tegen stelling tot de Uri die acht cilinders had maar met een grote centrale spoelpomp (vermogen Uri 3600pk).
De motoren hadden geen kleppen en werkte met het spoelpoorten systeem. Het brandstofverbruik was bij vol vermogen 900 liter per uur wat per dag neer kwam op gemiddeld 12 ton als we stroomopwaarts voeren bij 350 toeren per minuut, stroomafwaarts voeren we met anderhalve motor bij 250 toeren. Het was dan een stuk stiller in de machine kamer wat aangenaam was voor onze oren.
De bovensmering voor de zuigers werd verzorgd door smeerolieautomaten die bij de dalvaart minder smering moesten leveren, anders kreeg je een blauwe rook uit de schoorsteen omdat de motoren (2stuks) halve kracht draaiden Met een soort schaarbeweging in de aandrijving werd de rotatie van smeerautomaten minder zodat er minder smering in de cilinders kwam. Een hoogwaardig stukje Zwitserse techniek. Om de smeerolie van het carter te reinigen (krukas smering enz.) waren er separatoren aanwezig. De vier uitlaten van de motoren monden uit in de achterste schoorsteen. Op de voorste schoorsteen zaten inlaat roosters (filters) voor de aanzuiglucht van de motoren.

Brandstoftanks enz.
Twee tanks voor de machinekamer van 70 ton totaal en achter de machinekamer een van 100 ton.Het geheel werd afgeschermd d.m.v. brandvrije schotten en deuren. De dagtank voor de motoren in de machinekamer had een inhoud van 1000 ltr. Soms moest voor het trimmen van het schip om nautische redenen brandstof verpompt worden van de voortanks of vice versa. Je moest dan het systeem omzetten wat als gevolg had dat bij deze handeling de dagtank niet meer automatisch bij gevuld werd. Bij een brandstof verbruik van 900 ltr per uur betekende dat je dit een uur kon doen want de dagtank was immers 1000 ltr. Dat was dus echt opletten geblazen. Als dit mis ging werd het doodstil in de machinekamer als u begrijpt wat ik hiermee bedoel. Bij mijn beleving is dit nooit gebeurd De schroefassen werden gesmeerd door helios smeerautomaten. Het bijvullen van deze apparaten was een rotklus. De ketel voor verwarming en badwater enz. stond in een aparte brandvrije ruimte voor de machine kamer stuurboordzijde

Elektriciteit voorziening 110 volt
Er waren twee dynamo’s waarvan een door een Weber dieselmotor aangedreven werd en de ander door de schroefas Sb binnen tijdens de vaart, die ook een enorm aantal batterijen voor hun rekening namen. Deze stonden in een bak die afgesloten was en voorzien was van een afzuigsysteem. Als je gedistilleerd water bij moest vullen was je wel een poosje bezig. Alles aan boord was 110 Volt, verlichting, stopcontacten, algemene-dienstpomp enz. Als we gingen slapen gingen we over op batterijen en hoorde je helemaal niets meer alleen het snijden van het rivierwater onder het vlak

Start en algemene dienst luchtvaten.(3 stuks)
Deze waren horizontaal boven in de machinekamer geplaatst waren van een flink formaat en werden constant op 30 bar druk gehouden. We hadden zelden of nooit startlucht problemen met het maneuvreren tijdens het oppikken van sleepschepen. Maar een keer met een strangensalade ging het bijna mis. Starten stoppen starten stoppen en we kregen ademnood Toen de strangen problemen waren opgelost liepen er drie motoren met pijn en moeite volle kracht en de vierde motor moest ook mee gaan doen met nog 8 1/2bar in de luchtvaten en geloof het of niet maar hij sprong aan. We raakten er gewoon niet over uitgepraat .Normaal was 10 bar de bodem grens.

Strangenlier.
De strangenlier werd aangedreven door de hoofdmotor Sb. binnen. Een slim uitgedacht koppeling systeem zette de schroefas buiten werking en een verticale as ging door het dek en dreef het hele circus aan. (1000 pk. op de lier) De dikste strang was 40 mm en de dunste was 20 mm. Over het wel en wee van het dek gebeuren kan ik weinig vertellen. Ik werkte alleen maar in de machinekamer.

Kombuis
We hadden een kok aan boord die zijn vak verstond , zijn naam was Andreas Borstel en kwam uit Heidelberg. Zijn kombuis was een operatie kamer waardig. Schoner dan schoon. Als hij even de wal opging voor inkopen altijd strak in het pak en met hoed. Een gentleman waardig. Hij was gek met spelletjes en in het bijzonder Mens erger je niet. Hij kon echter slecht tegen zijn verlies. Als hij twee keer verloren had ging hij vroeg naar bed en als hij won was er feest aan boord. Maar geen misver stand, we waren allemaal gek op Andreas. Winnen of verliezen, hij wou altijd spelletjes doen.

Koelwater systeem motoren.
Van oorsprong was het een open systeem. Buitenboord water door de motor en weer overboord. Echter door het vervuilen van de motoren omdat de rivier vuiler werd besloot men over te gaan op een gesloten systeem. Koelers- circulatiepompen- expansie tanken- enz. geïnstalleerd en dit alles vier keer. Volgens de hoofdmachinist (Kurt Bichsel) hoefde je de inlaat koelwater filters in de eind veertiger jaren maar iedere twee weken schoon te maken Je keek bijna overal op de bodem zei hij. Kurt Bichsel, een Zwitser, woonde in Bazel en was toen ongeveer 50 jaar oud. Ik heb veel van hem geleerd en heb daar later veel profijt van gehad. Als we voor anker gingen moesten we weleens een reparatie uitvoeren bv aan een koelwaterpomp. Je moest al het gereedschap geordend klaar leggen, ook de onderdelen die nodig waren voor die reparatie. Als je dacht dat het goed was kwam hij het controleren en schudde hij met zijn hoofd en zei niet wat er verkeerd was, net zo lang tot het goed was. Pas dan begonnen we aan de reparatie. Waterpomptang en baco waren taboe bij hem, alleen in uiterste nood. Eerst denken dan doen was zijn motto.

De Kapitein ( der alte )
Toen lk aan boord kwam (1962) was hij 70 jaar, zijn naam Fritz Krieg, Duitser en woon achtig in Ludwigshafen. Als er een loods aan boord kwam had deze soms bij Kapitein Krieg in voorgaande jaren als bemannings lid bij hem gevaren. Ze konden de kapitein niets wijsmaken, hij kende rivier als zijn broekzak. Bij het vast maken van de te slepen schepen kon hij enorm tekeer gaan als het niet naar zijn zin ging. Maar als alles klaar was en we met volle kracht te berg voeren was alles weer goed. Zo moest het, en niet anders . Deze man was legendarisch.

Verbouwing machinekamer.(pneumatische afstand bediening)
We vaarden met telegraaf systeem, vier motoren betekende dus ook vier telegrafen.
De manoeuvreerstand was indrukwekkend te noemen. Alles vier keer, het was een zee van manometers pyrometers en thermometers enz. Men kwam op het idee om de motoren vanaf de brug te gaan bedienen, hetgeen betekende dat er geen machinist meer nodig was om dit te doen. Er werd zodoende een man bezuinigd. Er bleven dus twee man over waar ik er een van was. Er bleef een nadeel, bij sleutelwerk en ander onderhoud was je toch met een man minder wat je weleens opbrak. Het was toch al een teken aan de wand dat de aller grootste sleepboten hun tijd economisch gezien hadden gehad. Zo gaan die dingen nu eenmaal. De duwvaart had de strijd gewonnen. Best wel jammer voor die mooie sleepboten.
Hoe meer ik schrijf, hoe meer er bij me naar boven komt, maar ik wil het hier toch maar bij laten.
Hoogachtend : Pieter Bindt.
k-k
Berichten: 6007
Lid geworden op: 23 dec 2008 13:04
Locatie: Oostvoorne

Re: Wetenswaardigheden over de motorsleper Unterwalden.

Bericht door k-k »

Hallo Pieter,
Compliment voor het uitgebreide verhaal. Begrijp me niet verkeerd, maar het enige dat ontbreekt zijn de plaatjes. Maar misschien dat die met zo'n mooie start nog komen. Wat mij intrigeert is hoe zo'n machinekamer er met 4 Sulzers uitziet. Stonden ze alle 4 naast elkaar, of stonden ze "versprongen"?
Kan me voorstellen dat het zowel binnen als buiten dringen was met de beschikbare ruimte. De schroeven en roerpartij zal ook indrukwekkend zijn geweest. Dus nogmaals, geen kritiek, maar pure belangstelling.
Groeten, Klaas
velasquez

Re: Wetenswaardigheden over de motorsleper Unterwalden.

Bericht door velasquez »

Dat alle motoren stopten heb ik mee gemaakt
Ik weet niet meer welk jaar ik denk 1961 en het was in de zomer en op de derde lengte hing een mee draaier.
De kapitain was eerst kappi op de ragnar en als terugdenk hoe vader over deze man sprak dan was dat een vakman met hoofdletters geschreven.
Die ging met ragnar ludwig bnnen en haalde een schip op maar ging daarmee ook naar buiten en had op sommige plaatsen een halve meter over op de raderen.
Als de Velasquez met de unterwalden sleepte dan hing hij ook nummer 1 of er een grotere was had der fritz niets mee zu machen.
Het eerste schip maakte de sleep en als daar een schipper op stond die wist wat de kantjes er af varen was die hing nummer 1.
Zoals een andere kappi eens zei als bartelds op 1 hang varen we een half tot 1 km per uur sneller
Pieter Bindt

Re: Wetenswaardigheden over de motorsleper Unterwalden.

Bericht door Pieter Bindt »

Beste Klaas,

Ik heb helaas geen enkel beeldmateriaal, ik zou het wel graag willen hebben.
Dus als er iemand is die dit heeft hou ik me aanbevolen.

Voor de plaatsing van de motoren zal ik een schets maken en zodra ik deze klaar heb zal ik deze plaatsen.

Mvg Pieter Bindt
*Waterman*
Berichten: 751
Lid geworden op: 30 dec 2004 23:59
Locatie: Dordrecht

Re: Wetenswaardigheden over de motorsleper Unterwalden.

Bericht door *Waterman* »

Hierbij een foto van één van de motoren van de UNTERWALDEN

viewtopic.php?f=14&t=3441&hilit=schwyz&start=585

*Waterman*
k-k
Berichten: 6007
Lid geworden op: 23 dec 2008 13:04
Locatie: Oostvoorne

Re: Wetenswaardigheden over de motorsleper Unterwalden.

Bericht door k-k »

Pieter en Waterman,
Bedankt voor de info zover. Het zal in die MK een hele fabriek zijn geweest, helemaal toen de bediening vanaf de brug plaats ging vinden. Dat was in die tijd wat forser uitgevallen dan de hedendaagse techniek. En dan een dagtank van nog geen hele m3 voor 4000 PK. Was ik toch maar goed af met een dagtank van 1100 liter voor de 250 PK Bolnes. Grote hand(vleugel)pomp. Vuistregel was: Zelf gegeten, dan de Bolnes voeren! Op die manier verdeelde je het pompen een beetje over de dag. Op het laatste schip hadden we een electrisch pompje. Toch wel handig, maar die werd eerder vergeten bij te zetten, dan het pompen met de hand. Groeten, Klaas.
Stokanker

Re: motorsleper Unterwalden.

Bericht door Stokanker »

Hallo Pieter,

Dit is een mooi stukje Rijnvaart geschiedenis over de werkzaamheden en het wel en wee op de Unterwalden. In die tijd, dat was eind der 1950 er en 60 er jaren, heb ik ook op verschillende motorsleepboten op de Rijn gevaren. O.a. op de Triton van de NRV uit Rotterdam, maar dan aan dek. Je schreef het al dat tijdens het schrijven de herinneringen steeds verder naar boven komen. En om alles te vermelden zou te veel worden. Het volgende is eventueel voor de varensmensen van dit forum mischien ook van interesse. Het gaat over de vrije dagen. Hoe waren deze bij jullie aan boord geregeld ? Als ik het goed heb konden wij maximaal 6 weken aan een stuk varen en dan hadden wij een week vrij. Als we dan vaak boven zaten en de tijd was voorbij gingen we met de trein naar huis, en later zo ook weer terug. Hoe was dit toen op de Unterwalden geregeld ? Als jij aan vrije dagen toe was ging het dan ook bijvoorbeeld van Basel met de trein naar jouw woonplaats in Nederland of liet je deze dagen op lopen voor een langere periode ? Een andere vraag, had iedereen zijn eigen hut of moest die met een iemand gedeeld worden ? Ik zag toen op de Unterwalden altijd genoeg personeel lopen. Overigens heeft de Unterwalden na 1963 nog lang gevaren. Uiteindelijk was het 1970 ten einde met deze mooie boot en werd opgelegd. De verdere levensloop is bekend.

Vriendelijke groet

Stokanker (Jos)
elstoplo
Berichten: 446
Lid geworden op: 19 apr 2005 16:14
Locatie: Santpoort

Re: motorsleper Unterwalden.

Bericht door elstoplo »

Afbeelding

In volle vaart de super sleepboot Unterwalden.
Vult u rustig aan, het kost u niets!
Afbeelding
mastodont
Berichten: 8161
Lid geworden op: 11 mar 2007 12:14
Locatie: Terneuzen

Re: motorsleper Unterwalden.

Bericht door mastodont »

ik trof bij toeval dit onderwerp
ik heb even een foto die mijn neef Wim ooit gemaakt heeft van het onderwerp Mijn Jeugd gepakt
Afbeelding
mij ging het om de spits, maar hier kan hij ook nog dienst doen
gr
leo
k-k
Berichten: 6007
Lid geworden op: 23 dec 2008 13:04
Locatie: Oostvoorne

Re: motorsleper Unterwalden.

Bericht door k-k »

Plaatje gekregen van 2x oud collega (eerst de Haas, later BP) Piet van Brummelen. Bijschrift luidt Rode Schwyz met 8 schepen aan de kont. Kan haast niet anders dan de Unterwalden zijn. Gr, Klaas
Unterwalden.jpg
Unterwalden.jpg (124 KiB) 3013 keer bekeken
Plaats reactie